Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, ka folur për gazetën amerikane “Politico” në lidhje me sulmin kibernetik të Shqipërisë, e cila u sulmua pak kohë më parë nga Irani.

Rama ka treguar se përse vendosi që si shtet anëtar i NATO të mos përdorë Nenin 5, që e trajton një sulm kundër një shteti anëtar si një “sulm kundër të gjithëve”, dhe që kërkon mbrojtje kolektive.

”Në fund, Shqipëria vendosi të mos e ndërmerrte atë veprim, që do të rrezikonte përshkallëzimin dhe të fuste në antagonizëm aleatët e fuqishëm”.

Diskutimi brenda qeverisë shqiptare mbi Nenin 5 nënvizon debatin e vazhdueshëm nëse një sulm kibernetik do të jetë ndonjëherë mjaft serioz për të shkaktuar me të vërtetë një përgjigje të plotë të mbrojtjes kolektive të NATO-s, që mund të përfshijë hakmarrje kibernetike kundër vendit sulmues nga të gjithë anëtarët e NATO-s ose sanksione gjymtuese.

”Është si të bombardosh një vend”, tha Rama për sulmin kibernetik, i cili u atribuohej gjerësisht hakerëve iranianë.

Shqipëria ndërpreu marrëdhëniet diplomatike me Iranin si kundërpërgjigje që besohet se është hera e parë që një vend e ndërmerr këtë hap për shkak të një sulmi kibernetik.

Por, Rama vendosi të mos e çonte këtë incidentin te NATO.

”Ishte e tepërt për ne të mendojmë dhe të arrijmë në vendimin se duhet t’i kërkojmë NATO-s të nxisë zbatimin e Nenit 5”, tha Rama.

Si hakmarrje e mundshme për ndërprerjen e marrëdhënieve, hakerat iranianë sulmuan sërish Shqipërinë në fillim të shtatorit duke çaktivizuar disa sisteme të përdorura në përpunimin kufitar dhe doganor.

Linja rreth asaj se kur një sulm kibernetik mund të shkaktojë Nenin 5 është e paqartë. Qendra e Ekselencës së Mbrojtjes Kibernetike të Përbashkë e NATO-s e përshkroi aplikimin e saj në një sulm kibernetik si “një pozicion i paqartë, por i qëndrueshëm i NATO-s”, ndërsa sekretari i përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg tha në 2018 se ”niveli i sulmit kibernetik për të shkaktuar mbrojtjen kolektive duhet të mbetet qëllimisht i paqartë”.

”Jam pyetur shpesh në çfarë rrethanash NATO do të nxiste Nenin 5 në rastin e një sulmi kibernetik?’ Përgjigja ime është: do të shohim”, tha Stoltenberg në atë kohë.

Sulmet kibernetike iraniane mund të kenë shkaktuar përçarje të gjerë, por nuk çuan në ndonjë vdekje ose shkatërrim të përhershëm të sistemeve. Këto fakte, të shoqëruara me madhësinë e vogël të Shqipërisë për sa i përket gjeografisë dhe popullsisë, e bënë edhe më të largët nxitjen e zbatimit të Nenit 5.

NATO dhe vendet anëtare të saj morën veprime për të mbështetur Shqipërinë pas goditjes së korrikut. NATO lëshoinjë deklaratë duke dënuar sulmin dhe duke u zotuar të ofrojë mbështetje për të forcuar mbrojtjen kibernetike të Shqipërisë. Departamenti i Thesarit i SHBA-së sanksionoi agjencinë e inteligjencës së Iranit dhe udhëheqësin e saj, dhe Departamenti i Drejtësisë paditi hakerët e dyshuar iranianë për sulme të përhapura kundër infrastrukturës kritike globale.

FBI dhe Agjencia e Sigurisë Kibernetike dhe Sigurisë së Infrastrukturës lëshuan një këshillë të përbashkët në shtator, duke detajuar se si hakerët iranianë fituan akses në rrjetet e viktimizuara shqiptare 14 muaj përpara se të kryhej sulmi, duke vjedhur periodikisht emailet e lidhura me qeverinë e Shqipërisë. Qeveria britanike vuri në dukje në një alarm të veçantë se emailet e Ramës ishin ndër ato të aksesuarat.