Komisioni i Venecias i ka dërguar palëve në Shqipëri opinionin e tij paraprak lidhur me ndryshimet në Kodin Zgjedhor.

Aty theksohet se procedura për miratimin e ndryshimeve në Kushtetutë si dhe në Ligjin Nr. 118 ishte e nxituar dhe se lipseshin konsultime më të gjera mes aktorëve politikë dhe organizatave joqeveritare, që të sigurohej një një afat i duhur kohor.

Në të njëjtën kohë, Komisioni shprehu gjithashtu keqardhjen që thuajse të gjithë deputet nga partitë e opozitës që ishin të pranishëm në Parlament dhanë dorëheqjen në 2019 dhe kanë krijuar prej atëherë opozitën jashtë-parlamentare.

Për shkak se ka mbetur edhe pak muaj nga zgjedhjet e ardhshme parlamentare, Komisioni i Venecias nuk rekomandon ndryshime të tjera për çështje që prekin zgjedhjet, por nxit forcat politike shqiptare, – si brenda dhe jashtë parlamentit – që të sigurojnë funksionimin normal demokratik të institucioneve në vend, në interes të popullit shqiptar.

Në opinion theksohet se palët duhet të shkojnë në zgjedhjet e 25 prillit me legjislacionin aktual dhe se çdo ndryshim tjetër rekomandohet të bëhet pas votimeve. Nënvizohet në mënyrë të veçantë edhe një herë nevojën për një funksionim sa më të shpejtë të Gjykatën Kushtetuese sa më shpejt të jetë e mundur.

Komisioni i Venecias dhe ODIHR bëjnë këto rekomandime në opinionin e tyre për tu ndjekur përpara zgjedhjeve parlamentare të prillit 2021:

-Ata apelojnë që autoritetet të angazhohen në një dialog konstruktiv dhe të bëjnë çmos që ligji elektoral të zbatohet në kohë; të nisin sa më shpejt të jetë e mundur, dhe në një mënyrë transparente, sqarimin e ndikimit të ndryshimeve, ndërsa administratës zgjedhore t’i sigurohen mjetet e mjaftueshme për t’i zbatuar ato;
– të shmangin çdo ndryshim të mëtejshëm të legjislacionit zgjedhor përpara zgjedhjeve të ardhshme parlamentare; në veçanti, nuk duhet ndryshuar përcaktimi i zonave zgjedhore

-liderët e partive politike të frenohen nga të qenit kandidatë në disa zona zgjedhore

Komisioni nuk trajton kushtetutshmërinë e ndryshimeve, pasi sipas tij “kjo duhet të jetë detyra e Gjykata Kushtetuese sapo të bëhet përsëri funksionale. Ekspertët e Komisionit të Venecias kanë theksuar se “është e vështirë të parashikohet efekti i futjes së listave pjesërisht të hapura në rezultatin zgjedhor”.

16. Për më tepër, Komisioni i Venecias dhe ODIHR rekomandojnë, pas zgjedhjeve parlamentare 2021:

A. Të shfuqizohet mundësia që liderët e partive politike të konkurrojnë në disa zona elektorale;
B. Të respektojë të drejtat e barabarta për të gjitha palët në një koalicion për të apeluar veprimet dhe vendimet e koalicionit;
C. Të prezantohet mundësia që kandidatët individualë të paraqesin ankesa dhe ankesa kundër caktimit të vendeve brenda një liste;
D. Të sqarohet përcaktimit të pragut të zgjedhjeve lokale për zgjedhjet brenda niveleve të bashkisë, nëse është e nevojshme përmes një rregulloreje;
E. Të rishikojë nenin 67 (4) të Kodit Zgjedhor në mënyrë që të zvogëlohet numri minimal i kandidatëve për t’u paraqitur në listë;
F. Të konsiderohet të bëhet një përjashtim nga pragu kombëtar 1% për pakicat kombëtare.
G. Të vazhdojë adresimi i rekomandimeve të jashtëzakonshme të lidhura me zgjedhjet e ODIHR-it./TCH