“Monument kulture mbrohet nga populli”: për 27 muaj ai rezistoi, si një “monument kulture i mbrojtur nga populli”, por në agimin e së dielës, Teatri Kombëtar i Tiranës u shemb nga goditjet e buldozerëve. Shembulli i çmuar i arkitekturës italiane të viteve 1930 duhet t’i lërë vendin një strukture mega-futuriste, pas së cilës ekzistojnë dyshime të forta për spekulime ndërtimi. Ai që ishte pushtimi më i gjatë për mbrojtjen e një të mire publike në tokën shqiptare, e nxitur jo nga opozita politike, por nga opozita qytetare, rrezikon sido qoftë të kthehet në një bumerang për kryeministrin Edi Rama”.

Në këtë mënyrë nis një shkrim i gjatë i gazetës italiane “Il Fatto Quotidiano” ka kushtuar shembjes së teatrit kombëtar në Tiranë. Gazetarja Tiziana Colluto përmend më pas 2 vite të gjatë të mbushur me protesta që sipas saj “nuk mund të anulohen brenda disa minutash, por ato zënë rrënjë”.

Gazeta shkruan se protestat nuk kanë munguar edhe pas shembjes dhe protestuesit flasin tashmë jo më shumë ose jo vetëm për teatrin e shembur, por mbi të gjitha “kundër kthimit të diktaturës”.

“Fjalë të forta, të cilat nuk përdoren rastësisht: 64 persona u arrestuan të dielën nga policia dhe ajo që artistët dhe aktivistët denoncojnë është rifillimi i metodave që tashmë janë parë gjatë regjimit komunist, nga i cili, 30 vjet më vonë, kujtesa është e gjallë në çdo cep të vendit. Me pak fjalë, kjo nuk është “vetëm” një çështje kulturore, por përfshin gjithashtu institucionet italiane, nga të cilat asnjëherë nuk pritej një pozicion i fortë, për dallim nga ai gjerman, për shembull” – thuhet në shkrim.

“Ne jemi të zhgënjyer nga Italia, është koha për të ndërmarrë veprime” – “Ne ende presim maksimumin” – thonë protestuesit për gazetën italiane. Një krim ligjor dhe moral u krye të dielën. Përkundër faktit se në këto 27 muaj ambasadori italian (Alberto Cutillo) ka ndërhyrë vetëm një herë për Teatrin, në një intervistë për gazetën Panorama; përkundër faktit se muajt e fundit as Instituti Kulturor Italian nuk ka ndërhyrë, megjithëse zyra e tij është 300 metra larg Teatrit, është e rëndësishme që Shteti Italian të ndërhyjë. Nëse Shqipëria ka ende vlerë për Italinë, është koha për të reaguar. Zhgënjimi ynë është tashmë i madh” – citohet në gazetën italiane.

“Është e drejtë të pyesim se çfarë bëjnë Ambasada Italiane dhe Instituti Kulturor lidhur në këto raste. A nuk duhet të jetë detyra e tyre të ruajnë trashëgiminë artistike dhe arkitekturore italiane në Shqipëri?”. Një grup arkitektësh dhe mësues nga Universiteti La Sapienza i Romës – Marco Petreschi, Nilda Valentin dhe Antonino Saggio – dhe nga Universiteti i Barit, Profesor Anna Bruna Menghini, të gjithë njohës të thellë të arkitekturës shqiptare dhe me përvojë mësimore në universitetet e “Tokës së Shqiponjave”.

Ata nënshkruan një deklaratë shumë kritike.

“100-vjetori i Tiranës kryeqytet mund të ishte festuar në një mënyrë më të denjë. Kjo shembje – shkruajnë ata – shkon prapa në kohë, kur kishat dhe xhamitë u shkatërruan me dhunën politike të një regjimi diktatorial, duke hedhur poshtë çdo përpjekje për kundërshtim. Kjo ishte një punë e njohur botërisht e përsosmërisë arkitektonike italiane, e admiruar dhe botuar në shumë libra shkencorë dhe revista shkencore, si një nga shembujt e parë në Evropë të parafabrikatave të bëra në Milano dhe të montuar, me patentë ekskluzive, në 1938 në Tiranë në asnjë kohë. Çfarë ndryshimi ka ky tani me regjimin e shekullit të kaluar kur edhe intelektualët që kanë kundërshtuar këtë masakër përfunduan duke u zhvlerësuar dhe denigruar?” – thuhet në gazetën italiane që nënvizon reagimin e ashpër të ambasadorit gjerman për këtë çështje./lapsi.al/