Largimi i ish-kryetarit të Partisë Demokratike, Sali Berisha nga grupi parlamentar ka sjellë reagime të shumta. Për disa ishte i nevojshëm, ndërsa për disa të tjerë ishte me probleme.

Dyzimi për këtë çështje duket se do të vazhdojë gjatë, por edhe rrjedha politike tashmë do të marrë një drejtim tjetër. Disa analistë shqiptarë kanë shfaqur mundësinë e zgjedhjeve të reja në vend, por edhe mundësinë e një bashkëpunimi të madh midis PD-PS.

I këtij mendimi është edhe eksperti gjerman pranë CDU-së, Martin Henze. I pranishëm dhe vëshgues i mprehtë i jetës politike shqiptare, Z. Henze vëren me shqetësim angazhimin e faktorit ndërkombëtar, e cila në shumë raste sjell edhe probleme.

Më poshtë intervista e plotë:

Zoti Henze, ju jeni një nga ekspertët më të mirë të huaj për Ballkanin dhe një mik i Shqipërisë. Çfarë mendoni për përjashtimin e Sali Berishës, i cili u zgjodh më 25 prill 2021?

Përgjigja ka një perspektivë ndërkombëtare dhe kombëtare dhe nuk është e lehtë të përgjigjesh.E kuptoj, le të fillojmë me perspektivën kombëtare.

Procedurat e dëbimit nga partia dhe grupi do të (duhet) të ekzistojnë gjithmonë, kudo në botë. Si rregull, partitë më të reja dhe grupet parlamentare “të tyre” preken më shumë sesa ato të krijuara, sepse duhet të punojnë më shumë për të strukturuar profilin e tyre në aspektin e çështjeve dhe personelit. Megjithatë, në Shqipëri, me PD -në, është një situatë tjetër. Tani bëhet fjalë për personin që e çoi Shqipërinë në bashkësinë e qytetërimeve perëndimore. Një person me pikat e forta dhe të dobëta, por edhe një patriot që ka qëndruar gjithmonë në anën e popullit shqiptar dhe të Perëndimit. Në parlamentin shqiptar, grupet parlamentare janë të domosdoshme për jetën kushtetuese dhe në të njëjtën kohë janë institucionet që përcaktojnë parlamentin dhe garantohen me kushtetutë e drejta për të marrë pjesë në përmbushjen e detyrave të parlamentit shqiptar. Ata organizojnë aktivitetet parlamentare bazuar në ndarjen e punës dhe sigurojnë aftësinë e parlamentit për të funksionuar, mbi të gjitha duke kombinuar opinionet në një mënyrë që lejon shumicën. Mundësia e formimit të një grupi parlamentar dhe punës ndryshon fushëveprimin e veprimit të deputetit individual në mënyrë të papërfillshme. Formimi dhe pjesëmarrja në një grup parlamentar ka një rëndësi të madhe në ushtrimin e mandatit si deputet. PD u paraqit për zgjedhje më 25 prill 2021 me një listë homogjene, z. Berisha është në listë dhe kështu është zgjedhur nga sovrani si deputet i PD, në këtë drejtim ai është gjithashtu një anëtar i grupit parlamentar të PD, ai nuk mund të përjashtohet ashtu. Formimi i një grupi parlamentar bazohet në ushtrimin e mandatit falas të garantuar për secilin deputet individual, jo për partinë. Kjo përfshin të drejtën për të formuar një grup me deputetë të tjerë dhe për të qëndruar së bashku me ta, si dhe të drejtën e anëtarëve të tjerë të grupit për të përjashtuar një deputet individual nga radhët e tyre. E drejta e deputetit shqiptar për status dhe e drejta që rezulton për të formuar një grup parlamentar janë arsyeja dhe kufiri i vendimit të grupit parlamentar për përjashtimin e një prej anëtarëve të tij. Nga interesat e mbrojtura me kushtetutë të grupit parlamentar dhe funksioni i tij për një funksionim efektiv parlamentar, lind një kufi kushtetues për të drejtat e individëve deputetë.

Sipas kësaj, përjashtimi i një grupi parlamentar presupozon një procedurë që plotëson kërkesat minimale të sundimit të ligjit dhe një vendim të asamblesë së grupit parlamentar të PD në parlamentin shqiptar që është i lirë nga arbitrariteti. Kjo nuk është çështje e PD -së si parti; që është për shkak të statusit kushtetues të mandatit parlamentar. Prandaj, pyetja është nëse kreu i PD -së, si kreu i PD -së, mori vendimin, apo si udhëheqës i partisë parlamentare. Nëse ai do të merrte vendimin e përjashtimit si drejtues partie, vendimi do të ishte shumë i paligjshëm. Nëse ai do të merrte vendimin si drejtues i grupit parlamentar, megjithëse nuk e di nëse ai ishte zgjedhur tashmë si drejtues i grupit parlamentar, atëherë vendimi do të ishte gjithashtu i paligjshëm, sepse vendimi kërkon një vendim të shumicës së të gjithë grupit parlamentar.

Pra, a po ju kuptoj drejt, vendimi i kreut të PD për të përjashtuar deputetin Berisha është i paligjshëm?

Në fakt, vendimi është me të meta të mëdha dhe nuk plotëson standartin minimal të një vendimi ligjor. Jam shumë i irrituar. Një procedurë e tillë nuk i përshtatet një partie që është anëtare e Partive Popullore Evropiane. Asnjë udhëheqës partie në Evropë nuk do të sillej kështu.
Unë e kuptoj dhe arsyetimin, z. Basha deklaron se vendimi është marrë sepse z. Berisha i është refuzuar hyrja në SHBA

Siç thashë, tashmë në baza formale vendimi i kryetarit të PD -së është i paligjshëm, vetëm kjo mjafton, por edhe materialisht kam dyshimet e mia. Për t’u përjashtuar nga një grup parlamentar, duhet të ketë një arsye të kualifikuar – “(veçanërisht) të rëndësishme” -. Ky është gjithmonë rasti nëse niveli minimal i marrëveshjes politike i nevojshëm për një formim kuptimplotë të opinionit dhe punës së grupit parlamentar mungon, ose nëse anëtari i grupit parlamentar ka prishur marrëdhënien e besimit në një mënyrë aq të qëndrueshme sa anëtarët e tjerë të grupit nuk mund të pritet më që të vazhdojnë punën së bashku, ose nëse një anëtar i grupit parlamentar i ka shkaktuar dëmtim të përhershëm imazhit publik të grupit përmes sjelljes së tij ose saj dhe kështu ka dëmtuar ndikimin e jashtëm të grupit dhe të tij aftësia për të punuar. Përjashtimi i grupit nuk është një masë ndëshkuese, por në fund një akt i vetëmbrojtjes për të ruajtur punën efektive politike të grupit. Nëse deputeti e ka dëmtuar qëllimisht dhe me qëllim grupin parlamentar është pra i parëndësishëm. Tani, e kuptova që z. Basha ishte i mendimit se akuzat për korrupsion nga SHBA kundër zotit Berisha janë serioze, që do të thotë se ai duhet të ketë detaje dhe se përderisa ato nuk janë sqaruar, bashkëpunim i mëtejshëm nga z. Berisha do të dëmtonte imazhin e jashtëm të grupit parlamentar të PD dhe do ta bënte të pamundur bashkëpunimin me SHBA. Ky mund të jetë një argument, por i takon grupit parlamentar ta kontrollojë dhe sqarojë atë. Mandati falas zbatohet edhe në Shqipëri, dhe grupi parlamentar duhet të vendosë për përjashtimin, jo vetëm z. Basha. Duket se ai ishte keq -këshilluar masivisht nga njerëzit e tij në këtë çështje. Ai duhet të ndahet nga këta këshilltarë. Siç thashë, nuk është vendim partie, ka nevojë për një vendim të grupit. Diçka e ndryshme vlen vetëm nëse ai Berisha do të përjashtohet nga partia, por Basha e ka mohuar këtë shprehje.

Çfarë do të thotë paligjshmëria e komunikimit të zotit Basha?

Pasoja është se nuk ka përjashtim të zotit Berisha, që mund të vendoset vetëm nga grupi parlamentar. Ata janë të lirë të vendosin me kë dhe në çfarë kushtesh duan të bashkojnë forcat, por edhe nëse duan të qëndrojnë së bashku. Tani do të ishte e nevojshme që grupi parlamentar të konsultohej me këtë opinion të zotit Basha në ditët në vijim dhe të merrte një vendim, mocioni duhet të vërtetohet nga kreu i partisë dhe vendimi i grupit parlamentar duhet të justifikohet. Në veçanti, vlerësimi nëse dhe me çfarë dendësie faktesh ekziston tashmë një shqetësim i marrëdhënies së besimit brenda grupit parlamentar të PD -së ose dëmtim i imazhit të tij publik varet nga idetë dhe vlerësimet e grupeve të brendshme. Megjithatë, meqenëse grupet parlamentare janë një pjesë thelbësore e parlamentit shqiptar, përjashtimi i një grupi parlamentar nuk mund të lihet në diskrecionin e plotë të grupit parlamentar. Në përgjithësi, ka arsye të mira për të kërkuar një procedurë që plotëson standardet minimale ligjore dhe një vendim pa arbitraritet.
Vendosja e një ndalimi privat për të hyrë në SHBA sigurisht që nuk është bazë për përjashtim; parimi i ‘in dubio pro reo’ vlen gjithmonë. Deri më sot, ambasadorja amerikane nuk e ka vërtetuar mendimin e saj për Berishën.
Sidoqoftë, tani është shfaqur një problem më i gjerë.

Cila?

Një drejtues partie demokratike që merr një vendim, duke anashkaluar kushtetutën shqiptare dhe të drejtat e grupit parlamentar dhe organeve të vetë partisë, është sjellje shumë problematike dhe tregon se udhëheqësi ishte nën presion.

Nga kush?

Nga ambasadorja amerikane në Tiranë. Ajo vetë e ka komentuar këtë disa herë dhe ka formuluar pritjet e saj. Rastësisht, ajo gjithashtu ka ndërmarrë veprime të ngjashme kundër partisë në pushtet të Ramës. Kjo është e papranueshme në të dy rastet. Si organizohen partitë, me kë, në Shqipëri është çështje e partisë në pushtet dhe partisë opozitare, jo e Ambasadës Amerikane në Tiranë.

Por çfarë nuk shkon me këtë?

Është një shkelje elementare e Kartës së OKB -së. SHBA nuk mund të kërkojë sundimin e ligjit dhe demokracinë nga qeveria shqiptare dhe opozita shqiptare dhe në të njëjtën frymë të mos respektojë rregullat më themelore të vetë ligjit ndërkombëtar dhe më pas të vendosë nën presion të drejtpërdrejtë udhëheqësin e një partie pro-perëndimore, që është shtrëngim i papranueshëm. Ambasadorja amerikane nuk ka asnjë ndërhyrje në punët e brendshme të një shteti apo partie. Ku do të përfundojmë nëse 160 shtetet e tjera në botë gjithashtu shikojnë listat e partive në Shqipëri dhe bëjnë sugjerimet e tyre për njerëzit dhe nëse sugjerimet nuk ndiqen, nxjerrin ndalime hyrjeje. Ose çfarë do të thoshte Uashingtoni nëse bashkësia ndërkombëtare ndërhyn publikisht në hartimin e listave të kandidatëve dhe emërimeve të personelit në ministri ose tani kërkon fajësimin e deputetëve republikanë dhe Trumpit të cilët inicuan një grusht shteti kushtetues në janar dhe nëse kjo nuk ndodh, vendos ndalimet e hyrjes. Për të parandaluar këtë kaos, ekziston një sistem i bazuar në rregulla, ne e quajmë ligj ndërkombëtar, dhe të gjithë duhet t’i përmbahen, përfshirë edhe Ambasadorin e SHBA Tiranë. SHBA po bën të njëjtat gabime në Shqipëri siç bëri në Afganistan, mbështet një ekzekutiv të korruptuar, përgëzon zgjedhjet parlamentare të manipuluara masivisht dhe në një moment, si në të kaluarën, ata do të largohen nga vendi pas rënies së bashkësisë shtetërore dhe atëherë ne evropianëve do të na duhet t’i marrim përsëri copat. Rastësisht, jam i befasuar që palët aktualisht po merren me gjëra të tilla.

Çfarë propozojnë ata?

Situata në Shqipëri tani është e tillë që as partia në pushtet nuk ka legjitimitetin e vetëm për të udhëhequr qeverinë për shkak të zgjedhjeve të paligjshme në 25 Prill 2021. Kjo në fakt do të thotë zgjedhje të reja në vetvete. Sipas kushtetutës, një parti jolegjitime nuk mund të formojë një qeveri. Është shkelje e parimit demokratik të kushtetutës shqiptare. Problemi është se Shqipëria po përballet me mega-probleme të vërteta. Buxheti i shtetit është në një rrëmujë masive, strukturore, pjesërisht për shkak të korrupsionit të ekzekutivit Rama dhe mungesës së plotë të planifikimit. Ekonomia është shembur dhe gjithnjë e më shumë shqiptarë të rinj, të kualifikuar po emigrojnë; familjeve të tyre u mungojnë, por edhe ekonomia. Nuk ka ligj zgjedhor demokratik dhe zgjedhjet parlamentare të 2017/2021 u manipuluan masivisht dhe në mënyrë gjithëpërfshirëse. Ata që janë përgjegjës politikisht nuk kanë legjitimitet. Covid 19 nuk mposhtet në Shqipëri, mutantët po përhapen masivisht, vala e 4 -të do të shpërthejë në Shqipëri më së voni në tetor dhe do të pushtojë sistemin. Shumë shqiptarë janë larguar nga vendi dhe shumë më tepër shqiptarë tani duan të largohen. Politikanët duhet të reagojnë ndaj këtyre problemeve strukturore së bashku, kështu që nuk është më çështje të kesh të drejtë, domethënë zoti Rama ose zoti Basha të kenë të drejtë, dhe diskutimi i përjetshëm dhe debatet pa përfundim se kush ka të drejtë tani. Kjo nuk ka çuar në asgjë në Shqipëri vitet e fundit, është shkatërruese dhe nuk është novatore. Shtoji kësaj ndërhyrjen irrituese të ambasadores amerikane. Ai vetëm e përshkallëzon kaosin më tej. A doni që unë t’ju them se cili është problemi themelor në Shqipëri?

Po me thuaj?

Problemi themelor në Shqipëri është se politika, por edhe përfaqësuesit e BE -së dhe SHBA -së në komunikim, por për fat të keq edhe në analizën e situatës, gjithmonë dalin më shumë nga dëshirat sesa nga faktet dhe tani disa njerëz po përpiqen t’i neutralizojnë këto gabime me mjete të sundimit të ligjit, në mënyrë që ata vetë të mund të përparojnë në zhvillimin e tyre profesional, është aq e thjeshtë sa kaq. Por ju lutem më lejoni të them një gjë. Kjo nuk është një pyetje e drejtpërdrejtë. Por pyetja ka qenë në mendjen time për ca kohë. Cila dhe ku është e ardhmja e Shqipërisë. Ne mund të gjejmë një model në Shqipëri që ka shumë tërheqje dhe perspektivë, dhe unë tashmë kam vënë në dukje disa mundësi. Por kjo do të thotë gjithashtu një ndryshim thelbësor i mendjes dhe guximit.

Një model shqiptar në të cilin ne nuk përqendrohemi njëqind për qind në fitim ose njëqind për qind në çështjet sociale, një model në të cilin vendosim kuriozitetin para sigurisë absolute dhe kështu krijojmë një mjedis për njerëzit që duan të bëjnë diçka të re në Shqipëri. Një zhvillim në të cilin ne e vendosim mendimin para propagandës dhe faktet para ëndrrave. Një shoqëri që e vendos kombin para egoizmit të individit. Pastaj mund të vijë përsëri koha kur emrat dhe kompanitë të kthehen në Shqipëri, pas së cilës rrugët dhe shtëpitë mund të ndërtohen përsëri. Por për ta bërë këtë, duhet të fillosh diku në Shqipëri, dhe të gjithë në Shqipëri duket se e kanë shumë të vështirë të fillojnë. Në vend të kësaj, ne e shtyjmë topin drejt politikës, partitë politike e shtyjnë topin drejt njëra -tjetrës, partitë kundërshtarët e shtyjnë topin drejt njëri -tjetrit, ambasadat e shtyjnë topin drejt palëve, palët e shtyjnë topin drejt ambasadave ose gjithçkaje e shtyn topin drejt ekonomisë, në mënyrë që me çdo kusht të parandalohet të shikosh me ndershmëri në pasqyrë dhe të na tregosh të gjithëve se ne të gjithë duhet të marrim pjesë këtu në Shqipëri. Vetëm në këtë mënyrë gjithçka do të jetë e mundur në Shqipëri dhe vetëm në këtë mënyrë ju në Shqipëri mund të bëheni përsëri një vend tërheqës për të rinjtë shqiptarë dhe për shumë shqiptarë, në mbarë botën, duke arritur kështu mbrojtje, lumturi dhe kështu një të ardhme për familjet shqiptare. Dhe vetëm në këtë mënyrë ju mund të përmirësoni cilësinë e jetës në Shqipëri – sipas mendimit tim, kjo duhet të jetë vërtet në interes të të gjithë shqiptarëve.

Çfarë mendoni se rrjedh nga kjo?

Ky diskutim i pakuptimtë për personin Berisha dhe të tjerët duhet të ndalet. Shqiptarët nuk janë në situatën luksoze për të pasur kohë për lojëra. Sidoqoftë, partitë kryesore politike duhet të punojnë së bashku, mendjet më të mira në vend, për të përcaktuar mundësitë e kombit dhe për t’u përqëndruar në to. Në këtë situatë emergjente në të cilën Shqipëria për fat të keq ndodhet, kjo mund të bëhet vetëm në një qeveri të përbashkët kalimtare, në një koalicion të madh për një periudhë të kufizuar kohore, situata në Shqipëri është shumë serioze, nuk ka më kohë për lojëra të mëtejshme mes qeverisë dhe opozitës, është koha për një koalicion të madh mes partisë në pushtet dhe PD, emërim të barabartë në të gjitha postet kryesore, një ndryshim vjetor në pozicionin e kryeministrit. Përkufizimi i qartë i objektivave dhe një angazhim i qartë për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve. Është koha për të parë jo hijet e së kaluarës, por dritën, të ardhmen. Vetëm ju mund të ecni përpara shpejt, por së bashku do të shkoni larg./shekulli/