Mospërmbajtja ose lëshimi i pavullnetshëm i urinës është problem, gjendje e cila më shumë i prek gratë, por nuk i tejkalon as burrat. Ekzistojnë disa lloje të mospërmbajtjes, diagnostifikimi, si dhe zgjidhja e problemit. Për atë se cila metodë është më efikase, si veprohet me diagnozën dhe gjithçka lidhur me këtë gjendje shëndetësore, kemi diskutuar me mjekun Vasil Iliev, gjinekolog-akusher, specialist i urogjinekologjisë.

Intervistë me Prof.Dr.Sci – Vasil Iliev

Çfarë paraqet mospërmbajtja, për çfarë gjendje bëhet fjalë?
Mospërmbajtja paraqet gjendje fiziologjike, mbushje normale e fshikëzës, e cila është plotësisht e thatë midis dy shkarkimeve. Mospërmbajtja është e kundërta, gjegjësisht kur vjen deri tek humbja e urinës, pa dëshirë, pa ndjenjën e nevojës së urinimit, por bëhet fjalë për urinim të pavullnetshëm, të pakontrolluar, për shkak të arsyeve të ndryshme. Ky është një term kompleks. Duhet të lindë nga fakti se lindim pa kontroll të mundshëm të urinimit. Dhe gjatë vitit të parë, qendrat e vendosura në palcën kurrizore dhe në trurin e madh, duhet të piqen. Këto janë qendra shqisore dhe motorike që transmetojnë informacione rreth shkallës së distancës së fshikëzës, pra shkallës së mbushjes. Dhe kur kjo të ndodhë, duhet të gjendet një vend i përshtatshëm higjenikisht i pranueshëm për të zbrazur fshikëzën. Një karakteristikë tjetër shumë e rëndësishme e fshikëzës që njerëzit nuk e njohin është se është një organ muskulor. Dhe kur një muskul është plot, duhet të reagojë, për t’u forcuar. Nervi e bën atë të aftë të përballojë një sasi të caktuar të ngarkesës pa shtrënguar. Për shembull, zemra është një organ muskul gjithashtu, por posa të marrë gjak ajo është kontraktohet menjëherë dhe më pas kalon në qarkullimin e gjakut. Ky është një krahasim i kompleksitetit të të gjithë inercisë së sofistikuar neurologjike … . Është një instalim jashtëzakonisht i rëndësishëm. Do të mahniteni nëse ju them se, sipas një hulumtimi të vajzave – gjimnaziste, 26-27 përqind kanë thënë se kanë pasur urinim të pavullnetshëm.

Çfarë lloje të mospërmbajtjes ekzistojnë?
Ka raste të ndryshme kur në rini, të sapolindurit përjetojnë çrregullim, kështu që tek disa fëmijë të vegjël mbi moshën një vjeç, mund të ndodh që të zgjatë më shumë periudha e urinimit të pavullnetshëm. Kjo i përket grupit të “fiziologjisë posponirana”. Në një grup tjetër është ata që kanë probleme neurologjike, pasi këta të parët nuk kanë probleme të tilla neurologjike, por vetëm pjekuria dhe transferimi i informacionit është më argëtues dhe kërkon më shumë kohë. Ky grup i dytë ka probleme neurologjike, dhe shpërthimi neurologjik më i famshëm është i ashtuquajturi “spina bifida”, që ekziston tek pacientët të cilët kanë rrjedhje të pavullnetshme të urinës, veçanërisht gjatë natës, në varësi të madhësisë së “spina bifida”.

Cilat grupe të problemeve zakonisht ekzistojnë tek mospërmbajtja?
Problem praktik është diastola joadekuate e fshikëzës. Ka disa kategori, sipas arsyeve që vjen deri tek dalja e padëshiruar e urinës. Më e zakonshme është rrjedhja në presionin abdominal, që transmetohet lehtësisht në pjesën e madhe, veçanërisht në legen. Kjo përgjithësisht vlen për gratë, ndërsa më pas do ta sqaroj edhe për meshkujt. Legeni i grave është voluminoz, për shkak të kapacitetit riprodhues dhe gjitha forcat e presionit krijohen në zgavrën e legenit. Çdo fuqi, sipas ligjit të fizikës bënë një fokus të veprimit, që përkon me fshikëzën. Kur fokusi i forcës vepron, ajo lëvizë në pjesën e sipërme të kryqëzimit mes uretrës dhe fshikëzës.

Grupi i dytë është i daljes së pavullnetshme të urinës është për shkak të kontraktimit të pa sinkronizuar, shtrëngimit të muskujve të fshikëzës. Do të thotë pacientja nuk mund ta kontrollojë diastolën e fshikëzës dhe ajo duhet të urinojë urgjentisht. Ajo ka ndjenjë që duhet të urinojë, por urgjentisht. Unë vazhdimisht i pyes nëse arrijnë në tualet kur kanë urgjencë, ndërsa ata më thonë se zakonisht nuk arrijnë. Këto gra për shkak të urinimit të shpeshtë, jetojnë me tampona. E njëjta është edhe me kategorinë e parë. Dua të theksoj se cilësia e jetës tek pacientët me mospërmbajtje është ulur jashtëzakonisht.

Përveç këtyre dy grupeve, ekziston edhe “grupi i përzier”. Do të thtoë ka pacientë që kanë edhe mospërmbajtje stresuese edhe mospërmajtje urgjente. Kjo është pengesë për t’u zgjidhur dhe mund të bëhet në dy mënyra. Mospërmbajtje stresuese zgjidhet me operacion, ndërsa tjetra në mënyrë farmaceutike.

Dhe ekziston një grup më i rrallë tek gratë i ashtuquajtur “derdhja”. Do të thotë vjen deri tek urinimi, për shkak të tejmbushjes së fshikëzës. Kjo vjen tek gratë që kanë trakt gjenital paralel, duke çuar në një kënd që është më i theksuar me uretrën ose ku kanë dalje të fshikëzës, jashtë hyrjes vaginale.

Ky lloj i mospërmbajtjes është më i zakonshëm tek meshkujt me prostatë hipertrofike, e cila e pengon rrjedhën e urinës dhe për si rrjedhojë më shpesh ndodh mospërmbajtja delusionale dhe sjellja e paqëndrueshme, por këtë e vendosim në një sfidë organike. Tek meshkutj mund të paraqitet më rrallë edhe mospërmbajtja stresuese, pas heqjes së prostatës.

Tek cilat gra më shumë ekziston rreziku dhe mundësia e zhvillimit të gjendjes së mospërmbajtjes?
Do të tronditeni nëse ju them se sipas një ekzaminimi të mëparshëm të vajzave të shkollave të mesme – gjimnaziste, është treguar se 26-27 përqind kanë pasur momente të urinimit të pavullnetshëm. Ka ndryshime këtu, sa i përket ciklit mujor, të ftohtit …, por të gjesh këtë përqindje tek kjo moshë, është shqetësuese. Kjo është pjesërisht për kulturën e ushtrimit të legenit. Në disa vende ekziston kulturë e vajzave të cilat që në moshën 5-6 vjeçare fillojnë të ushtrojnë muskujt e legenit dhe muskujt lumbosakral. Por këto janë veçori kulturore, që janë jashtë fushës së gjinekologjisë.

Cilat janë procedurat e diagnostifikimit kur bëhet fjalë për mospërmbajtjen?
Nuk ka rregull sovran që ekziston për diagnostifikimin e këtyre llojeve të ndryshme të mospërmbajtjes, dhe njerëzit shpesh nuk e dijnë se ekzistojnë disa lloje. E para është të bëhet kontroll urologjik. Pse? Që të përjashtohet çrregullimi statik i organeve gjenitale, të përjashtohet çrregullimi i fshikëzës, i ureterit dhe i zorrës së trashë. Më pas duhet të bëhet një test rutinor – për mua stres test, gjegjësisht testi Marshall, kur fshikëza mbushet dhe pacienti detyrohet të kollitet dhe manifestohet presioni abdominal. Bëhet edhe një test tjetër – testi Boniev. Kjo mund të pasohet edhe nga një test i tipit Q, kur në fshikëz futet një shtupë pambuku dhe e detyron pacientin të tendoset, më pas matet këndi i tendosjes. Nuk ka asnjë rregull sovran për diagnostifikimin e këtyre llojeve të ndryshme të mospërmbajtjes.

Ekziston edhe diagnostifikimi kabinet, që quhet urodinamika. Është një aparat që mat presionin dhe rrjedhën në fshikëz dhe ureter. Është më shumë test dominues për detrusor (muskul për urinim) jostabil, por përdoret edhe për mospërmbajtje stresuese.

Kur mundet, gjegjësisht kur pacienti mund ta kuptojë se ka probleme me mospërmbajtjen?
Është thelbësore që gjatë diagnozës së mospërmbajtjes, të përjashtohet ekzistimi i infeksionit, qoftë në mënyrë laboratorike ose anamnestike. Kur të ndodh kjo, së pari duhet të riparohet dhe pastaj të përcaktohet nëse ekziston me të vërtetë problemi i mospërmbajtjes, pasi infeksioni provokon momente të tilla të mospërmbajtjes.

Tek më të rinjtë jemi më të kujdesshëm, sidomos tek pacientet që nuk kanë bërë riprodhim, pasi mendojmë se akti i lindjes është një nga nxitësit e zhvendosjes në sistemin gjenitourinar. Zhvendosja mund të çojë në mospërmbajtje stresuese, ose në lloje tjera të mospërmbajtjes. Për momentin kam paciente që ka llojin e përzier të mospërmbajtjes, ndërsa ka vetëm 17 vjet.

Cilat janë modalitetet terapeutike për zgjidhjen e problemit të mospërmbajtjes?
Në nivel global këto janë të ndara në konservatore dhe operative. Konsevatorët përbëhen nga të ashtuquajturat ushtrime “kegel”, që ndihmojnë në forcimin e muskujve të legenit. Ekzistojnë edhe unaza të mospërmbajtjes që janë të dedikuara për raste jofunksionale dhe raste që lidhen me patologji tjetër madhore. Në masë të madhe, trajtimi konservator është i pamjaftueshëm. Ekziston edhe mundësia për kateteri të përhershme, por këto janë raste të rralla.

Modeli operativ për zgjidhjen e problemit të mospërmbajtjes ndahet në qasjen abdominale dhe vaginale. Në përgjithësi, qasja abdominale është klasike dhe zgjidhja bëhet përmes hapjes së zgavrës së barkut ose hapjen e murit të barkut. Ndërsa qasja vaginale gjithashtu mund të ndahet në klasike dhe moderne. Klasikja nënkupton vendosje në pjesët superkritike, por për fat të keq suksesi është 37 përqind. Sot në kirurgjinë që e praktikoj unë është e pranueshme në qasjen minimale invazive kirurgjikale. Kjo nënkupton hapjen vaginale prej 9mm dhe vendosjen e një kasete polipropileni, që vendoset nën lidhjen uretrro-vezikulare, e cila përfshin dhe imiton mekanizmin e sfingterit, i cili e përforcon këtë mekanizëm. Pra, shërben si mbështetje kur bëhet fjalë për zhvendosjen urogjenitale. Fat është që operacioni ka sukses mbi 93 përqind dhe pacienti menjëherë ose pas një dite shkon në shtëpi. Kjo është qasje më adekuate./Telegrafi/