Pastrimi i gjyqësorit do të jetë një nga sfidat kryesore të Qeverisë së Maqedonisë së Veriut gjatë vitit 2021. Shkarkimi i dy gjykatësve në fund të dhjetorit, sipas ministrit të Drejtësisë, Bojan Mariçiq, shënon edhe fillimin e këtij procesi që ishte një nga premtimet kryesore të partive që përbëjnë qeverinë aktuale, e cila edhe mori pushtetin pikërisht me zotimet për kthimin e besimit të qytetarëve në organet e drejtësisë.

Dy gjykatës janë shkarkuar nga detyra nga Këshilli Gjyqësor për joefikasitet në punë dhe për shkelje ligjore.

“Të gjithë gjykatësit dhe prokurorët që kanë punuar në kundërshtim me ligjin, kanë qenë joefikasë në punën e tyre apo qëllimisht i kanë zvarritur lëndët, nuk do të kenë vendin në organet e drejtësisë. Vëmendja jonë do të përqendrohet në rastet e korrupsionit të lartë dhe krimit të organizuar. Me shkarkimin e dy gjykatësve ka nisur procesit i filtrimit të gjyqësorit. Vetëm në këtë mënyrë ne mund të kthejnë besimin e humbur të qytetarëve në organet e drejtësisë”, ka deklaruar Mariçiq.

Edhe partia shqiptare që është pjesë e qeverisë, Bashkimi Demokratik për Integrim (BDI), e cila pastrimin e gjyqësorit e ka pikë kryesore të programit politik, thotë se mbetet e përkushtuar për arritjen e këtij synimi si mundësi e vetme për drejtësi në vend.

“Vetting-u paraqet shtyllën themelore programore të BDI-së për të arritur deri te drejtësia joselektive, sundimi i mirëfilltë i ligjit, transparenca, lufta kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit dhe rikthimi i besimit të qytetarit në integritetin e institucioneve”, kishte deklaruar Artan Grubi nga BDI-ja, para nisjes së fushatës për zgjedhjet parlamentare që u mbajtën më 15 korrik, 2020.

Pastrimi i gjyqësorit apo vetting-u, ishin një nga shtyllat kryesore të Bashkimit Demokratik për Integrim. Kjo parti kishte premtuar formimin edhe të një Gjykate Supreme, e cila do të merrej me hetimin e diskriminimit në nivel shtetëror.

Оpozita vlerëson se gjyqësori mbetet po ai para tre vjetëve, me nivel të lartë të korrupsionit dhe i përfshirë në afera të ndryshme.

“Maqedonia ndodhet në vendin e 106 të raportit të organizatës Transparency Internacional sa i përket pranisë së korrupsionit. Kjo është si pasojë e gjyqësorit dhe prokurorisë së korruptuar. Për këtë flasin aferat e shumta, si ajo me Prokurorinë Speciale, e cila ishte formuar për të luftuar krimin, ndërkohë që vetë u zhyt në krim të thellë. Nga një qeveri e përfshirë në afera korruptive nuk mund të priten reforma në gjyqësor”, ka deklaruar kryetari i OBRM-PDUKM-së, Hristijan Mickovski, në një nga protestat e opozitës kundër qeverisë aktuale.

Bashkim Selmani, profesor në Fakultetin Juridik në Universitetin e Tetovës, thotë se reformat në gjyqësor duhet të jenë prioriteti kryesor i punës së qeverisë, por ai është pesimist nëse kjo edhe do të arrihet.

“Pak kemi shpresa se mund të përmirësohet diçka që është esenciale, edhe pse vlerësoj se reforma duhet të ketë, sepse kështu nuk mundet. Ne duhet të kemi një gjyqësor komplet të ri në mënyrën e funksionimit dhe të menduarit ndryshe”, vlerëson Selmani.

Temellko Ristevski, profesor i së Drejtës Kushtetuese, thotë se pastrimi i gjyqësorit mbetet mënyra e vetme për kthimin e besimit të qytetarëve në organet e drejtësisë.

“Duhet të vazhdohet me atë që është premtuar, që është paraqitur si ide për pastrimin e sistemit gjyqësor. Aty duhet të qëndrojnë vetëm ata gjykatës dhe prokurorë që janë të përkushtuar në punën e tyre, ata që janë profesionistë të dëshmuar dhe mbi të gjitha ata që të janë të ndershëm. Nëse kjo nuk ndodh, ne nuk mund të flasim për sistem gjyqësor të pavarur dhe efikas”, konsideron profesor Ristevski.

Ai thotë se me gjyqësorin aktual, Maqedonia e Veriut nuk e ka vendin në Bashkimin Evropian dhe faji për këtë, sipas tij, qëndron para së gjithash te politika.

“Në këtë politika ka faj të madh. Tani 11 vjet, por edhe më herët në gjyqësor janë infiltruar kuadro të afërt me pushtetin. Politika dëshiron që të ketë njerëzit e saj në sistemin gjyqësor, të cilët do të ndajnë drejtësinë, jo sipas Kushtetutës dhe ligjeve, por sipas vullnetit të po këtyre qendrave politike. Me kuadro të tillë nuk mund të presim drejtësi, por vetëm përmbushje të detyrave që u janë dhënë atyre nga partitë. Politika duhet të heqë dorën nga gjyqësori pasi asnjëherë nuk do të arrijmë që të kemi drejtësi në vend”, thotë Ristevski.

Reformat në drejtësi dhe pastrimi i gjyqësorit janë premtuar nga të gjitha qeveritë e Maqedonisë së Veriut, por përveç miratimit të disa zgjidhjeve ligjore, në praktikë shumë pak është bërë, gjë që është pasqyruar në të gjitha raportet e progresit të Komisionit Evropian.