Politikani britanik Enoch Powell pati thënë një thënië shumë të bukur se “të gjithë jetët politikë, nëse nuk e presin e valën e lumit në mesin e lumturisë, janë të destinuara që të dështojnë”.

Kancelarja gjermane Angela Merkel duket se e sfidon këtë rregull. E tashmja nuk është moment i lumtur për të, por njoftimi i saj i 29 tetorit se do të japë dorëheqjen si udhëheqës i partisë së saj, Bashkimit Kristian Demokratik (CDU), është lavdëruar nga vëzhguesit si dinjitozë dhe elegant.

Nëse ajo mund të vazhdojë si kancelare deri në vitin 2021, siç ka thënë ajo, de facto asgjë nuk është në duart e saj.

Angela Merkel është peceptuar si person që ka kontroll, sikurse kishte kontroll në drejtimin e qeverisë së saj që nga viti 2005, me përjashtim të një rënie drastike në vitin 2015, ku shumë qytetarë mendonin se shteti gjerman nuk ishte më përgjegjës për kufijtë e saj, pasi qinda mijëra refugjatë po hynin në vend.

Mençuria konvencionale beson se vendimi i saj për hapjen e dyerve për refugjatët mund të shkatërronte trashëgimërinë e saj, por në realitet historianët e festojnë atë si momen guximi dhe dhembshurie. Është efekti afatgjatë i mbretërimit të saj ndaj politikës gjermane dhe pamundësisë së saj të dukshme për të krijuar një arkitekturë të qëndrueshme për integrimin europian që bën një vlerësim të drejtpërdrejtë pozitiv të zotimit të saj më të dyshimtë.

Merkel ka pasur një ndikim të thellë në politikën gjermane. Siç ka argumentuar shkencëtari gjerman Philip Manoë, ajo ishte më pak një kancelar me një parti të fortë pas saj, sesa një president, ose nganjëherë edhe diçka si një nëpunës civil në krye, duke lundruar mbi partitë në një epokë kur një sërë krizash, duke filluar me përqendrimin financiar të bërë nga kriza e pushtetit në ekzekutiv më legjitim. Në kundërshtim me klieshenë se liderët e fortë politikë duhet të jenë karizmatikë, ajo shpesh dukej pasive dhe e papërcaktuar.

Më parë ajo u sugjeroi shtetasve gjermane se duhet të rizgjedhnin atë, sepse “ju më njihni”. Por në fakt, shumica e gjermanëve e ndjenin pikërisht të kundërtën. Ata e shohin Merkeli si një nënpunëse civile të besueshme dhe shume analitike, por jo si një politikane që ka një vizion sistematik për vendin. Ajo mund të qeverisë mirë, sepse në shumicën e kohë së saj në detyrë, arkëtimet publike ishin plot.

Politika e mprehtë e Merkeli, energjia bërthamore dhe drafti, të cilat janë në kundërshtim të plotë me “ju më njihni mua”, mund ketë pasur ndikim të dikush që është parë më shumë si një nënpunës civil, dikush të cilët thjesht zgjodhën rrjedhën më vepruese në dukje, mjaft përtej angazhimeve partiake.

Në fakt, ajo bastisi politikat e konkurrentëve të saj, në veçanti Social Demokratët, duke i sistemuar në mënyrë sistematike votuesit e partisë. Në të njëjtën kohë, vendimi për braktisjen e reaktorëve bërthamorë pas fatkeqësisë Fukushima Daiichi hapi mundësinë e koalicioneve me partinë e Gjelbër, duke rritur kështu hapësirën për manovrim strategjik të CDU.  Merkel mund të largohej nga ndryshimet e tilla radikale pjesërisht, sepse ajo e kontrollonte fort partinë e saj, duke lënë anash konkurentët e mundshëm në një mënyrë Makiavenliane. Por arsyeja tjetër ishte se ajo i bindte shumë gjermanë se kishte një qendër të arsyeshme mbi të cilën ajo kryesonte, ku diferencat partiake nuk kishin rëndësi kaq shumë.

Në verën e vitit 2015, Merkel morri një qëndrim shumë të ashpër ndaj Greqisë dhe kështu votuesit që besonin se Berlini i jep të holla pa kamatë Athinës u kënaqën. Megjithatë, shumë shpejt, vendimi për refugjatët rrëzoi delirin dhe më tej radikalizoi AfD-në, duke e bërë atë që është sot: një parti radikale e djathtë populiste, armiqësia ndaj emigrantëve dhe pakicave tjera u përfaqësua nga ta në parlamentin gjerman.

Kjo ndodhi për shkak se Merkel e kishte të pamundur të sqaronte sjelljen e saj në vitin 2015.

Deri më sot shumë gjermanë e kanë të vështirë të kuptojnë nëse hapja  e përkohshme e kufijve ishte çështje e një strategjie të vështirë për të parandaluar një kolaps të Bashkimit Europian apo humanitarizmit.

Demokracia nuk është vetëm fjalë, por politikë që nuk mund të qëndrojë në heshtje. Pragmatizmi i theksuar i Merkelit, i kombinuar me një diskutim të pakontrolluar do të nxiste gazetarët, ka dalluar ashpër me konceptet sentimentale të Europës së parashtruara nga paraardhësit e saj të krishterë demokratë, më së shumti Helmut Kohl. Dhe kundërshtia e Merkelit ndaj diçkaje si udhëheqja vizionare ka bërë që tani më e bëri më të vështirë ndërtimin e një strukture të re në BE pas krizës së euros.

Ndërsa shtetet europiane janë alergjike që të flasin për BE-në si një shtet me vendimmarrje, fakti i qartë është se të paktën tani janë dy atribute thelbësore mbi shtetësinë: monedha e përbashkët dhe kufiri i përbashkët. Është e qartë se përpjekja e Merkelit për të krijuar një qasje të përbashkët europiane ndaj refugjatëve u bë e vëshirë, pasi një numër i madh politikanësh, përfshirë Victor Obran, Serbastian Kurz dhe Matteo Salvini, zbuluan se pikërisht ksenofobia mund të ndërtonte karrierën e tyre politike.

Mëgjithatë, Merkel kishte një shans të fundit për të lënë pas nis një bashkim koherent kur Macron nisi planet e tij për një BE të ripërtrirë dhe kur ajo u detyrua që të bashkohej me Social Demokratët më parë këtë vit. Në vend që thjesht të qetësohej në një koalicion tjetër të madh, Merkel dhe kundërshtari i saj i mundur, Martin Schulz (i cili kishte kaluar pjesën më të madhe të jetës së tij politike në Parlamentin Europian), mund të ofronte një arsyetim real për bashkëpunimin e tyre duke parashtruar një plan ambicioz për do të bënin që të dyja palët më të mëdha të punonin së bashku për të maksimizuar mbështetjen e shoqërisë gjermane.

Asgjë nga këto nuk ka ndodhur dhe nuk ka gjasa të ndodhin, pasi Macron po humbet vrullin dhe madje edhe aleatët Merkel si lideri holandez Mark Rutte kërkojnë mekanikisht ” më pak Europë”.

Një ditë ndoshta gjermanët mund të fajësojnë Merkelin për mos përdorimin e shkëlqyeshëm ekonomik për t’i dhënë asaj më shumë guxim. Ata gjithashtu mund të pyesin veten nëse krijimi i një qendre të arsyeshme, në fund të fundit nuk ishte i dëmshëm për demokrainë dhe nëse fragmentimi i sistemit partiak, duke e bërë jetën politike më të komplikuar, ishte në të vërtetë edhe një mënyrë për të rivendosur një ndjenjë demokratike zgjedhje. Në çdo rast, ata do të mendojnë për Merkelin si një mishërim thelbësor ,një kontrast veçanërisht të rëndësishëm me liderë të tjerë të sotëm. /Foreing Policy / Përktheu: Arbresh.info/