Mbreti Salman i Arabisë Saudite realizoi një bisedë telefonike me presidentin e Turqisë, Recep Tayyip Erdoğan më 20 nëntor, ku diskutuan se si ata mund të zgjidhnin marrëdhëniet e tensionuara midis dy vendeve. Ndërkohë, Ministri i Jashtëm i Arabisë Saudite, Princi Faisal bin Farhan Al Saud tha se Rijadi po kërkon t’i japë fund bllokadës ndaj Katarit.

Kjo nxiti sugjerime se Arabia Saudite më në fund mund të normalizojë marrëdhëniet me Turqinë dhe Katarin pas tensioneve të zhvilluara pas krizës diplomatike të Gjirit në vitin 2017, ku Arabia Saudite dhe shtetet e tjera bllokuese ndërprenë lidhjet me Katarin. Armiqësia u rrit gjithashtu ndaj Turqisë për shkak se ajo mbajti anën e rivalit të tyre të Këshillit të Bashkëpunimit të Gjirit (GCC).

Komentet për pajtim të Arabisë Saudite erdhën pas fitores së Joe Biden në zgjedhjet presidenciale në SHBA, duke e lënë Rijadin nën presion për të reformuar politikën e saj të jashtme. Gjatë fushatës së tij presidenciale, Biden u zotua të “rivlerësojë” lidhjet me Rijadin, veçanërisht lidhur me vrasjen e kolumnistit të sanksionuar saudit të “Washington Post”, Jamal Khashoggi në Konsullatën Saudite në Stamboll në tetor 2018, së bashku me luftën e udhëhequr nga sauditët në Jemen.

Me presion të mundshëm nga Washingtoni ndaj Riadit, Arabia Saudite mund të ndryshojë qëndrimin e saj luftarak të politikës së jashtme të cilën Princi i Kurorës, Mohammad bin Salman ka drejtuar. Megjithëse Bin Salman është aktualisht princi i radhës për fronin saudit, ai ka marrë pushtetin absolut brenda vendit dhe është katalizatori kryesor i qëndrimit të Rijadit ndaj Turqisë.

Megjithatë, mbreti Salman telefonoi Erdoğanin një ditë para samitit G20 të organizuar nga Rijadi më 21 dhe 22 nëntor. Të dy udhëheqësit ranë dakord për “mbajtjen hapur të kanaleve të dialogut”.

Megjithëse Rijadi dhe Ankaraja më parë gëzonin marrëdhënie më të mira dhe kishin bashkëpunim për çështjet rajonale, ku të dyja, për shembull, ndihmuan opozitën siriane kundër Bashar al-Asadit në luftën civile në Siri, kjo ka shkuar nën kujdesin e Bin Salman.

Përveç që Turqia mbajti anën e Katarit në krizën e GCC, zbulimi i vrasjes së Khashoggit i dha një goditje të shpejtë fushatës së princit Salman për të paraqitur mbretërinë si “reformiste” dhe “progresive”, dhe Rijadi fajësoi kryesisht Ankaranë për rritjen e ndërgjegjësimit për rolin e Bin Salman në vrasjen e Khashoggit në nëntor, Turqia vazhdoi gjyqin e 20 zyrtarëve sauditë, të cilët nuk jetojnë në Turqi, për vrasjen e Khashoggit.

Mes kësaj armiqësie në rritje, Arabia Saudite ka marrë anët e kundërta të Turqisë në konfliktet rajonale. Ajo e zhvendosi politikën e saj në Siri që nga fundi i vitit 2018, duke kërkuar normalizimin e marrëdhënieve me regjimin e Asadit ndërsa Turqia vazhdonte të mbështeste forcat e opozitës. Ndërkohë, në Libi, Rijadi ndihmoi komandantin renegat Khalifa Haftar ndërsa Ankaraja ka ndërhyrë ushtarakisht për të ndihmuar Qeverinë e Pajtimit Kombëtare të njohur ndërkombëtarisht (GNA).

Për më tepër, u zhvillua një bojkot “informal” saudit i mallrave turke, i cili arriti kulmin në tetor dhe vazhdoi deri në nëntor. Kompanitë e ndryshme saudite refuzuan të bënin biznes me Turqinë në tetor, veçanërisht pasi Dhoma e Tregtisë Saudite e lidhur me qeverinë inkurajoi bojkotin atë muaj. Populizmi dhe ndjenjat antiturke në rritje brenda Arabisë Saudite, siç janë mediat saudite që ushqejnë pikëpamje anti-turke dhe tekstet shkollore që ndryshuan Perandorinë Osmane në “okupim” Osman, inkurajuan iniciativa bojkoti.

Edhe pse komunikimi i fundit ishte një shenjë pozitive, Turqia mund të ndihet ende skeptike ndaj ndryshimit të Arabisë Saudite, duke pasur parasysh qasjen antagoniste të së kaluarës të Rijadit. “Telefonata (midis Salman dhe Erdoğan) nuk hapi një faqe të re”, tha një zyrtar turk. “Duhet të shohim se ku do të shkojë”. Megjithatë, meqë Turqia pranoi thirrjen telefonike të mbretit Salman, Ankaraja është më e gatshme të rivendosë lidhjet me Rijadin.

Ngjashëm me këtë, ndoshta është shumë shpejt të supozojmë se Arabia Saudite mund të rregullojë marrëdhëniet me Katarin. Megjithëse ministri i Jashtëm saudit pretendoi se ishte i gatshëm për rivendosjen e lidhjeve, ai shtoi se kjo varet nga bisedimet që adresojnë “shqetësimet e sigurisë”.

Ndërsa marrëdhëniet e Rijadit dhe Dohas u tensionuan për shkak të politikave të ndryshme ndaj “Pranverës Arabe 2011”, përkatësisht Katari mbështeste lëvizjet opozitare ndërsa Arabia Saudite mbështeste forcat kundër-revolucionare, tensionet shpërthyen ndërsa Rijadi filloi një bllokadë ndaj Katarit në qershor 2017 dhe ndërpreu lidhjet diplomatike. Emiratet e Bashkuara Arabe (EBA), Egjipti dhe Bahreini gjithashtu ndoqën hapat e Arabisë Saudite.

Vendet bllokuese i parashtruan Katarit 13 kërkesa për t’u takuar, përfshirë mbylljen e mediave si Al Jazeera, ndërprerjen e lidhjeve me Iranin, zvogëlimin e bashkëpunimit ushtarak me Turqinë dhe ndërprerjen e lidhjeve me “grupet terroriste”. Katari hodhi poshtë akuzat, megjithatë, tensionet vazhduan edhe brenda Këshillit të Bashkëpunimit të Gjirit (GCC).

Arabia Saudite ka treguar një gatishmëri më të madhe për t’u angazhuar me Katarin, përfshirë raportin e komunikimit të kanalit në fund të vitit 2019. Megjithatë, toleranca e administratës së Donald Trumpit ndaj përpjekjeve të Arabisë Saudite dhe veprimet e princit Salman kanë zgjatur krizën.

Presidenca e ardhshme e Bidenit mund ta detyrojë Rijadin për një politikë të jashtme më pragmatike duke minuar vizionin e princit Salman kurse ky i fundit me siguri mund të angazhohet për të qetësuar Bidenin duke i dhënë fund krizës së Gjirit. Por, kjo varet nga Bideni nëse mban premtimet e tij parazgjedhore.

Prandaj aktualisht është shumë herët të dimë nëse rivendosja e lidhjeve midis Rijadit, Dohas dhe Ankarasë është e besueshme, megjithëse ndikimi i Washingtonit mbi princin saudit do të ishte një faktor vendimtar.

Megjithatë, Rijadi do të përballet gjithashtu me presion nga EBA, të cilat mund të përpiqen të prishin çdo ribashkim me Katarin dhe Turqinë. Ishte Princi i Kurorës, Mohammad bin Zayed që loboi në Washington për të mbështetur ngjitjen e Bin Salman në Princ të Kurorës.

Abu Dhabi vazhdon të mbajë armiqësi si me Dohan ashtu edhe me Ankaranë. Me gjithë pritshmërinë e fundit të Arabisë Saudite drejt përfundimit të krizës së Gjirit, ambasadori i EBA-së në SHBA, Youssef Al Otaiba, kohëve të fundit në median izraelite Kanalit 12 tha se “Nuk mendoj se do të ketë një zgjidhe të shpejtë, thjesht sepse nuk mendoj se ka pasur ndonjë introspeksion”, Al Otaiba gjithashtu akuzoi Katarin se “aktron viktimën”.

EBA do të kundërshtonin çdo ribashkim me Katarin, duke pasur frikë se politika e jashtme e pavarur e Dohas mund të kërcënonte vizionin e saj hegjemonik në Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut. Armiqësia e EBA-së ndaj Turqisë gjithashtu nuk shfaq asnjë tregues të mbarimit, pasi Abu Dhabi ka kundërshtuar politikën e jashtme rajonale të Ankarasë në Libi dhe Siri, madje në mënyrë edhe më proaktive se Rijadi.

Prandaj Abu Dhabi mund të synojë që të lëkundë Rijadin dhe të bllokojë përpjekjet për rivendosjen e lidhjeve me Ankaranë dhe Dohan si dhe do të kishte lirinë për ta bërë këtë. Megjithëse Biden kritikoi ashpër Arabinë Saudite në fushatën e tij presidenciale, ai ishte relativisht i heshtur ndaj EBA-së. Normalizimi i Abu Dhabit me Izraelin verën e kaluar, të cilën Bideni e miratoi, dha idenë e gabuar se marrëveshja parandalon aneksimin e Izraelit të Bregut Perëndimor.

Prandaj, edhe nëse Washingtoni bën presion ndaj Rijadit, mbyllja e njërit sy për rolin e Abu Dhabit mund të rrezikojë ende sigurimin e rivendosjes së marrëdhënieve pozitive midis këtyre dy kampeve të ndara./Anadoly Agency/