Ne të gjithë kemi krijuar historitë tona personale, të shënuara nga rëniet dhe ngritjet që ne ndajmë me botën dhe ne mund t’i formësojmë ato për të jetuar me më shumë kuptim dhe qëllim.

Ne jemi të gjithë tregimtarë – të gjithë të angazhuar, siç thotë antropologu Mary Catherine Bateson, në një “akt krijimi” të “përbërjes së jetës sonë”. Megjithatë, ndryshe nga shumica e tregimeve që kemi dëgjuar, jeta jonë nuk ndjek një hark të paracaktuar. Identitetet dhe përvojat tona janë duke u zhvendosur vazhdimisht dhe tregimi është se si ne e kuptojmë atë. Duke marrë copa të ndryshme të jetës tonë dhe duke i vendosur ato në një tregim, ne krijojmë një tërësi të unifikuar që na lejon të kuptojmë jetët tona si koherente – dhe koherenca, thonë psikologët, është një burim kyç i kuptimit.

Psikologu i Universitetit Northwestern, Dan McAdams është një ekspert i një koncepti që ai e quan “identitet narrativ”. McAdams përshkruan identitetin narrativ si një histori e brendshme që krijoni për veten – miti juaj personal. Ashtu si mitet, identiteti ynë narrativ përmban heronj dhe të ligë që na ndihmojnë ose na mbajnë prapa, ngjarje të mëdha që përcaktojnë komplotin, sfidat e kapërcyera dhe vuajtjet që kemi përjetuar. Kur duam që njerëzit të na kuptojnë, ne ndajmë historinë tonë ose pjesë të saj me ta; kur duam të dimë se kush është një person tjetër, kërkojmë nga ata që të ndajnë një pjesë të historisë së tyre.

Historia e jetës së një individi nuk është një histori gjithëpërfshirëse e gjithçkaje që ka ndodhur. Përkundrazi, ne bëjmë atë që McAdams e quan “zgjedhje narrative.” Tregimet tona kanë tendencë të përqendrohen në ngjarjet më të jashtëzakonshme, të mira dhe të këqija, sepse ato janë përvojat që duam të ndjejmë dhe që na formësojnë. Por interpretimet tona mund të ndryshojnë. Për një person, për shembull, një përvojë fëmijërie si të mësosh si të notosh duke u hedhur në ujë nga një prind, mund të shpjegojë ndjenjën e tij të vetë sot si një sipërmarrës i guximshëm që mëson duke marrë rreziqe. Për një tjetër, kjo përvojë mund të shpjegojë pse e urren anijen dhe nuk i beson figurave të autoritetit. Një e treta e njerëzve mund të largojë përvojën nga tregimi i tij krejtësisht, duke e konsideruar atë të parëndësishëm.

McAdams ka studiuar identitetin narrativ për mbi 30 vjet. Në intervistat e tij, ai kërkon që subjektet kërkimore të ndajnë jetën e tyre në kapituj dhe të tregojnë skena kyçe, të tilla si një pikë e lartë, një pikë e ulët, një pikë kthese ose një kujtim i hershëm. Ai inkurajon pjesëmarrësit të mendojnë për besimet dhe vlerat e tyre personale. Së fundmi, ai u kërkon atyre të reflektojnë mbi temën qendrore të historisë së tyre. Ai ka zbuluar modele interesante në mënyrën se si njerëzit që jetojnë me jetë domethënëse kuptojnë dhe interpretojnë përvojat e tyre. Njerëzit të cilët janë të shtyrë të kontribuojnë në shoqëri dhe në gjeneratat e ardhshme, ai ka gjetur, ka më shumë gjasa të tregojnë “tregime shpenguese” për jetën e tyre, apo tregime që kalojnë nga e keqja në të mirë. P.sh., një grua i tha atij se kujdesi për një mik të ngushtë që po vdiste, nuk ishte një përvojë e tronditur, por një përvojë që përfundimisht ripërtëriu angazhimin e saj për të qenë një infermiere, një karrierë që ajo kishte menduar ta braktiste. Këta njerëz e vlerësojnë jetën e tyre si më kuptimplote sesa ata që tregojnë histori që nuk kanë ose më pak shenja redemptive.

E kundërta e një historie shpenguese është ajo që McAdams e quan një “histori kontaminimi”, në të cilën njerëzit interpretojnë jetën e tyre si të shkojnë nga e mira në të keqe. Një grua i tregoi historinë e lindjes së fëmijës së saj, një pikë e lartë, por ajo përfundoi historinë me vdekjen e babait të foshnjës, i cili u vra tre vjet më vonë. Gëzimi për lindjen e fëmijës së saj u dëmtua nga kjo tragjedi. Njerëzit të cilët tregojnë histori të kontaminimit, McAdams ka gjetur, janë më pak “gjeneruesë”, ose më pak të shtyrë për të kontribuar në shoqëri dhe brezat e rinj. Ata gjithashtu priren të jenë më të shqetësuar dhe të dëshpëruar dhe të ndiejnë se jeta e tyre është më pak koherente në krahasim me ata që tregojnë tregime shpenguese.

Një nga kontributet e mëdha të hulumtimit të psikologjisë dhe psikoterapisë është ideja që ne mund të modifikojmë, rishikojmë dhe interpretojmë tregimet që tregojmë për jetën tonë edhe kur jemi të kufizuar nga faktet. Puna e një psikoterapisti është që të punojë me pacientët për të rishkruar historitë e tyre në një mënyrë më pozitive. Përmes redaktimit dhe riinterpretimit të historisë së tij me terapistin e tij, pacienti mund të kuptojë se ai është nën kontrollin e jetës së tij dhe se disa kuptime mund të mblidhen nga vështirësitë e tij. Një rishikim i literaturës shkencore zbulon se kjo formë terapie është po aq e efektshme sa antidepresantët ose terapitë kognitive të sjelljes.