Disa qindra metra larg furrave të mëdha të fabrikës së çelikut Smedrevo në pronësi kineze në Serbinë qendrore, fshati Radinac është i mbuluar me pluhur të kuq të trashë. Normat e kancerit janë katërfishuar në më pak se një dekadë dhe banorët duan që fabrika të pastrohet ose të mbyllet.

Zoran, 70, një pacient me kancer në fyt, i cili flet me një protezë zëri pasi iu hoq laringu, tha se banorët duhet të thajnë rrobat e tyre në ambiente të mbyllura dhe të përdorin uthull për të pastruar pluhurin nga makinat e tyre, transmeton arbresh.info.

“Uji nuk mund ta lajë atë,” tha ai. “Ne nuk dalim, nuk guxojmë.”

Sipas të dhënave nga organi i shëndetit publik Smederevo, të cilin një roje e quajtur Tvrdjava i mori përmes një kërkese për lirinë e informacionit dhe i ndau me Reuters, komuna me rreth 100,000 njerëz raportoi 6,866 raste të kancerit në 2019, nga 1,738 në 2011.

Fabrika thotë se ka investuar 300 milionë euro në teknologji dhe reduktim të ndotjes që kur prodhuesi më i madh i çelikut në Kinë, Hesteel, e bleu atë nga shteti serb për 46 milionë euro (53 milionë dollarë) pesë vjet më parë.

“Ne jemi të gjithë qytetarë të Smederevës… A do të punonim pavarësisht ndotjes, kundër vetes dhe fëmijëve tanë?” tha për reuters menaxherja e uzinës për mbrojtjen e mjedisit, Ljubica Drake.

Tre objekte të reja prodhimi do të ulin ndjeshëm ndotjen pas përfundimit të tyre në vitin 2022, tha ajo. Nuk ishte “e saktë” të konkludohej se nivelet më të larta të kancerit ishin shkaktuar nga aktivitetet e uzinës, tha ajo, duke shtuar se sëmundja mund të ishte rezultat i bombardimeve të NATO-s ndaj Serbisë në vitin 1999 gjatë një lufte në Kosovë, transmeton arbresh.info.

Por aktivistët thonë se uzina është një shembull i firmave industriale në pronësi kineze që injorojnë standardet e ndotjes.

Nikola Krstiç, kreu i Tvrdjava, një grup mjedisor, emri i të cilit do të thotë Fort, tha se një analizë e pluhurit të kuq në shtator tregoi përqendrim të lartë të metaleve të rënda.

“Ajri në qytet është shumë nën standardet evropiane për 120 ditë në vit,” i tha ai Reuters. “Pluhuri i kuq është i yndyrshëm, ngjitet në mushkëri, vështirëson frymëmarrjen”.

Kina ka investuar miliarda euro në Serbi, e cila është një kandidate për t’u anëtarësuar në BE, por ka një marrëdhënie jo të lehtë me Perëndimin më shumë se dy dekada pas luftërave që pasuan shpërbërjen e Jugosllavisë, dhe ka ndjekur lidhje të ngushta me Pekinin.

Autoritetet në Beograd thonë se janë të përgatitur për të sfiduar kompanitë në pronësi të Kinës lidhur me ndotjen.

Në prill, autoritetet e Serbisë urdhëruan Zijin Mining Group të Kinës të ndalojë përkohësisht disa operacione në minierën e vetme të bakrit në vend për shkak të mospërputhjes me standardet mjedisore. Miniera tha se do të korrigjonte të gjitha problemet me shpejtësi dhe u lejua të rihapte. “Jo vetëm që ndotësit duhet të gjobiten, … nëse nuk mund të reduktojnë ndotjen … ata duhet të ndalojnë operimet,” i tha Reuters javën e kaluar Zorana Mihajlovic, ministre e minierave dhe energjisë e Serbisë./reuters/