Kur Safet Demiri donte t’i rinovohej regjistrimi i makinave të biznesit të tij në gusht 2019, ai përjetoi një surprizë të keqe: “Ato nuk janë më në regjistrin e regjistrimit,” i tha atij zyrtari në vendlindjen e tij në jug të Serbisë, Medvegjë. “Isha i mahnitur”, kujton Demiri. Biznesmeni udhëton midis qytetit të tij të lindjes në Serbi , ku ai zotëron, ndër të tjera, një resort turistik dhe një kompani telekomunikacioni, dhe kryeqytetit austriak, Vjenës, ku punon si kontraktues ndërtimi. Por që nga vera e 2019-ës ai nuk është më i regjistruar në vendlindjen e tij, ku familja e tij jeton prej më shumë se 200 vitesh. Dhe kundër vullnetit të tij.

Një xhami me një minare mund të shihet në sfond. Një makinë është e parkuar në anë të rrugës.Një traktor lëviz në një rrugë fshati me pluhur në fshatin Tërnovac të Madh në Serbinë jugore Një xhami me një minare mund të shihet në sfond. Një makinë është e parkuar në anë të rrugës.

Pyetjes së tij se si duhej të bënte biznesin e tij në Medvegjë, zyrtarët pa adresë të regjistruar dhe pa veturë, iu përgjigjën vetëm me ngritjen e shpatullave. Demirit iu desh të drejtohej në një zgjidhje urgjente dhe të regjistronte makinat në emër të babait të tij. Sepse edhe sot e kësaj dite nuk i ka kthyer të drejtat. Nuk ka ndihmuar as një proces gjyqësor në gjykatën administrative në Nish. Sipas vendimit, vendbanimi i tij është jashtë vendit dhe fshirja e tij nga regjistri është e ligjshme. “Më thanë me dyer të mbyllura se ishte urdhër nga lart”, thotë 46-vjeçari. Ai ndan fatin e mijëra njerëzve nga Lugina e Preshevës e banuar me shumicë shqiptare në Serbinë jugore. Gjithnjë e më shumë njerëz atje po zhduken papritur nga regjistri i popullsisë.

Pasivizimi – Pothuajse janë prekur vetëm shqiptarët

Arsyeja për këtë është përkatësia etnike, thotë shkencëtarja Flora Ferati-Sachsenmaier nga Universiteti i Göttingen. Ajo vjen vetë nga rajoni dhe shkroi një studim në emër të Institutit Max Planck në Göttingen në fillim të vitit 2023 . Studiuesja e paqes e zbuloi fenomenin krejtësisht rastësisht në vitin 2016 kur ishte në rajon për një tjetër projekt. “Çdo i dyti shqiptar me të cilin flisja më thoshte: “Autoritetet po na fshijnë nga regjistri i popullsisë”, tha Ferati për DW. Gjatë hulumtimit të saj, ajo zbuloi se kishte një sistem pas tij.

Shkencëtarja Flora Ferati-Sachsenmaier ka hulumtuar gjendjen e shqiptarëve në Serbinë jugore.Imazhi: Privat
Autoritetet serbe e quajnë “pasivim”: Nëse zbulojnë se dikush nuk jeton më në adresën e regjistruar, personi fshihet nga regjistri i popullsisë, shpjegon Ferati. Megjithatë, gjetjet janë shumë arbitrare; Regjistrohen edhe personat që janë me pushime ose që udhëtojnë jashtë vendit. Ri-regjistrimi zakonisht nuk është i mundur. Fshirja ka pasoja serioze për ata që preken, për shembull në aspektin e aksesit në shërbimet publike si pasaportat dhe sigurimet shëndetësore.

Reduktimi i minoritetit shqiptar si synim

Qëllimi është zvogëlimi i popullsisë shqiptare në Serbinë jugore. Sepse, siç tregon studimi i Max Planck: “Ndërsa është prekur rreth dhjetë për qind e popullsisë në Luginën e Preshevës, rastet e pasivizimit në rajonet e tjera të Serbisë, nëse ndodhin fare, përbëjnë shumë më pak se një për qind të komunës përkatëse. popullsia”, tha Ferati-Sachsenmaier.

Një i ri me mjekër (Enver Haziri). Një kafene në sfond.Një i ri me mjekër (Enver Haziri). Një kafene në sfond.
Enver Haziri mbron interesat e shqiptarëve serbë që jetojnë në KosovëImazhi: Privat
Do të jetë veçanërisht problematike për shqiptarët që punojnë në Kosovë , thotë Enver Haziri, i cili drejton një zyrë për çështje shqiptare në Luginën e Preshevës në shtetin fqinj. Shumica u dëbuan nga shtëpitë e tyre në qershor të vitit 1999, kur ushtria serbe, e detyruar të tërhiqej nga NATO , nxori zemërimin e saj ndaj pakicës shqiptare në Serbinë jugore. Në Kosovë këta persona të zhvendosur janë pranuar por asnjëherë nuk janë regjistruar zyrtarisht. Si rezultat i pasivizimit, ata bëhen praktikisht pa shtetësi dhe shtyhen edhe më tej në margjinat e shoqërisë. “Edhe pse moralisht janë të mirëpritur, ata as nuk njihen si refugjatë dhe as nuk u jepet shtetësia kosovare”, thotë Haziri. Ishte vetëm qeveria e Albin Kurtit që u përpoq të ndryshonte situatën dhe t’u jepte njerëzve leje qëndrimi.

Shqiptarët në Serbinë jugore – një pakicë e margjinalizuar

Në një studim, Komiteti i Helsinkit për të Drejtat e Njeriut e cilësoi pasivizimin e adresave si spastrim etnik administrativ. Rreth 60.000 shqiptarë jetojnë në Luginën e Preshevës, e cila përveç Medvegjës përfshin edhe komunat e Bujanocit dhe Preshevës. Edhe pse ata përbëjnë shumicën e popullsisë dhe Serbia është nënshkruese e konventave të pakicave të Këshillit të Evropës, shqiptarët janë sistematikisht të margjinalizuar, thotë Shaip Kamberi, i vetmi politikan shqiptar që ka arritur në parlamentin serb. Si kandidat për anëtarësim në BE , Beogradi është angazhuar për përmirësimin e përfaqësimit të minoritetit shqiptar në institucionet publike.

“Pasivimi është vetëm një nga masat e diskriminimit”, thotë Kamberi. “Ne nuk jemi të integruar në jetën publike dhe investitorët e huaj të mundshëm shpesh pengohen të investojnë me ne. Dhe ajo që e bën gjithashtu të vështirë jetën në rajon është militarizimi i zonës, i cili vazhdon të përparojë.” Si dëshmi deputeti tregon një hartë me 48 baza ushtarake serbe në kufirin me Kosovën. Shumica janë të vendosura në Luginën e Preshevës.