I dërguari i posaçëm i SHBA-së për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar,  tha se nuk ka afate për një marrëveshje ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës.

“Nuk jam i vetëdijshëm se propozimi evropian kërkon një zgjidhje urgjente brenda disa javësh, por sigurisht që kërkon përparim shumë të shpejtë në dialog”, thotë Escobar në një intervistë për RTS transmeton arbresh.info.

Ai shtoi se SHBA e mbështetë propozimin franko-gjerman, por se nuk ka afate.

Më poshtë është e gjithë intervista që Escobar e dha për emisionin “Oko magazin” në RTS.

Zotëri Escobar, a keni vendosur ndonjë afat?

– Jo, absolutisht jo. Nuk e di nga ka ardhur, por nuk ka afate.

Por ju përmendët se një zgjidhje mund të arrihet brenda disa javësh. Çfarë do të thotë?

– Unë thashë që ka një propozim franko-gjerman që ne e mbështesim. Është një propozim që duhet shqyrtuar dhe do të na ndihmojë të arrijmë progres në dialog shumë shpejt. Nuk kam vendosur asnjë afat për këtë dhe ai propozim është ende në kuadër të dialogut të udhëhequr nga BE-ja. Së pari, nuk na takon ne të vendosim afate, por me sa di unë nuk i kanë vendosur as evropianët.

Po, por javët u përmendën.

– Po, u përmendën javë, por mendoj se kjo do të thotë se ky propozim duhet të shqyrtohet me shumë kujdes dhe duhet parë në kontekstin e asaj që po ndodh në Evropë. Evropa po përballet me një nga krizat më të mëdha që nga Lufta e Dytë Botërore dhe është e rëndësishme të konsolidojmë komunitetin tonë, të krijojmë stabilitet në zonën evropiane duke u përballur me krizën në Ukrainë. Prandaj ideja e progresit drejt krijimit të një situate të qëndrueshme në Ballkan është absolutisht e rëndësishme në këtë moment. Sa më shpejt të shqyrtojmë mundësitë për ta arritur këtë, aq më mirë.

A mendoni se është e mundur të arrihet ndonjë zgjidhje brenda pak javësh?

– Nuk jam i vetëdijshëm që propozimi evropian kërkon një zgjidhje urgjente brenda disa javësh, por sigurisht që kërkon përparim shumë të shpejtë në dialog.

Po 24 shkurti që u përmend?

– Nuk e di nga erdhi, por absolutisht nuk është e vërtetë.

A do të thotë kjo se asgjë e veçantë nuk do të ndodhë më 24 shkurt?

– Jo. Në fakt, kam parë disa raporte. Nuk ka kërcënime, nuk janë planifikuar sanksione. Nga këndvështrimi ynë, edhe Serbia edhe Kosova janë partnerë të rëndësishëm, konstruktiv dhe e gjithë kjo duhet të bëhet në kuadër të dialogut të udhëhequr nga BE-ja.

Pse i keni kërkuar Prishtinës që ta shtyjë politikën e saj me vendosjen e targave për dhjetë muaj? A është thjesht një numër, apo ka ndonjë kuptim më të thellë?

– Jo, zbatimi filloi gjatë verës. Më pas kërkuam një shtyrje për një vit të zbatimit për t’u përgatitur më mirë, në mënyrë që ata vetë të përgatiteshin më mirë. Që atëherë kanë kaluar dy muaj, kështu që ne jemi ende në kërkim të dhjetë muajve të mbetur.

Në thelb, afati mbetet i njëjtë, 1 shtatori?

– Ashtu është.

Pra është i njëjti afat si më parë?

– Qëllimi pak a shumë ishte 1 shtatori, por ne kërkuam që të ishte i vitit të ardhshëm.

Po nëse Prishtina refuzon? Nëse ata thonë, më falni, ne nuk mund t’ju dëgjojmë, duhet ta zbatojmë këtë?

– Biseda jonë për këtë është ende në një fazë të ndjeshme. Shpresoj shumë që do të zgjasin afatin, shpresoj se do të pranojnë kërkesën e vendeve të Quintit dhe kërkesën personale të Sekretarit të Shtetit për ta shtyrë atë, për ta bërë zbatimin më pak kaotik dhe për të krijuar kushtet për zbatimin e duhur.

Çfarë do të thotë? Çfarë do të ndodhë në këta dhjetë muaj?

– Gjatë këtyre dhjetë muajve do t’u kërkohet të bëjnë një fushatë informuese, të kryejnë më shumë konsultime me komunitetet që do të preken prej saj dhe të kenë më shumë koordinim me komunitetin ndërkombëtar.

A e përmendët Asociacionin e Komunave Serbe në bisedimet tuaja me Prishtinën? A ka ndonjë afat për këtë?

– Jo, nuk ka afate, por besojmë se është një detyrim ekzistues që duhet përmbushur. Dhe po, unë gjithmonë e ngre këtë çështje me autoritetet e Kosovës.

Në pak javë, në dhjetë muaj apo në dhjetë vjet, si duket tani?

– Tani. Është obligim ekzistues dhe i vetmi obligim në kuadër të dialogut të Brukselit që ka kaluar në Kuvendin e Kosovës. Prandaj është vendimtare që kjo çështje të zgjidhet kur mendojmë për komunitetin në veri të Kosovës dhe si mund t’i realizojnë të drejtat e tyre si qytetarë të Serbisë dhe si qytetarë të Kosovës. Ata kanë të drejtë të marrin pjesë në jetën kulturore, shoqërore dhe politike të Serbisë në pajtim me Kushtetutën e Serbisë dhe në bazë të shtetësisë së tyre serbe, por kanë të drejtë edhe në mbrojtje të plotë të institucioneve të Kosovës. Kjo është arsyeja pse themelimi i Asociacionit të Komunave Serbe është një parakusht kyç për arritjen e progresit.

A bëni ndonjë vlerësim? Çfarë ndodh me informacionin që merrni?

– Është e rëndësishme që ne të jemi të gatshëm të shqyrtojmë seriozisht shqetësimet e atij komuniteti nëse ka. Dhe ne e marrim seriozisht. Ambasada jonë në Prishtinë është në kontakt të shpeshtë me ta. Programet e USAID-it kanë për qëllim krijimin e institucioneve të caktuara dhe mënyrave të caktuara të bashkëpunimit në mënyrë që të mund t’i zgjidhim shqetësimet nëse ekzistojnë, në koordinim me Qeverinë e Kosovës. Të gjithë janë të fokusuar në mirëqenien e atij komuniteti.

A është një atmosferë e mirë tani? Sipas jush, a ka tension mes Beogradit dhe Prishtinës? Cila është atmosfera për përshpejtimin e procesit të gjetjes së zgjidhjeve?

– Ka dy stimuj për këtë dialog. Dialogu nën patronazhin e BE-së duhet të jetë shumë më strategjik dhe jo vetëm një instrument për zgjidhjen e krizave si kjo me targa me ngjitëse e të ngjashme.

Dhe Asociacioni i Komunave Serbe.

– Jo, Komuniteti është një çështje strategjike dhe duhet themeluar. Por unë po flas për ngritjen e nivelit të urgjencës së dialogut dhe arritjen e një zgjidhjeje stabile ndërmjet Serbisë dhe Kosovës. Mendoj se tani është koha e duhur. Mendoj se ka pasur disa tendenca pozitive dhe negative në Evropë. Kërcënimet për sigurinë dhe stabilitetin që vijnë nga Rusia janë sigurisht negative, por është pozitive që Ballkani është ende një zonë me mundësi të mëdha ekonomike. Një nga gjërat që kam diskutuar me kryetarët e komunave nga veriu i Kosovës është fakti se ata janë në një lokacion strategjik mes tre anëtarëve të nismës Ballkani i Hapur. Kjo do të thotë se në kuadër të asaj që diskutuam për marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, ka mundësi që mund të çojnë në disa rezultate shumë të favorshme.

Po tensionet? Çfarë mendoni për këtë? I ndjeni ato?

– Unë i ndjej ato. E ndjej shqetësimin e serbëve, ndjej se ka mungesë besimi, por ndjej edhe se pala kosovare po përpiqet ta kapërcejë atë boshllëk. Kam pasur shumë biseda me Kryeministrin dhe Presidenten e Kosovës në të cilat ata kanë prezantuar përpjekjet e tyre për të arritur atë komunitet. Prandaj mendoj se ka vullnet të mirë nga të dyja palët, mendoj se me bashkëpunim konstruktiv me Beogradin dhe Prishtinën mund të ndihmojmë që të bëjmë diçka për atë komunitet dhe jo vetëm për atë komunitet, por për rajonin në tërësi.

Ju përmendët dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës nën patronazhin e BE-së. Cili është roli i SHBA-së dhe i të dërguarit të SHBA-së?

Ne jemi një zë i besueshëm dhe i rëndësishëm në atë proces. Ai dialog duhet të jetë nën kujdesin e BE-së për shumë arsye. Ju jeni në Evropë. Aspirata juaj kryesore është anëtarësimi në BE. Kur të arrihen këto zgjidhje, ato duhet të çojnë drejt integrimit evropian. Megjithatë, ne i mbështesim politikisht, ekonomikisht, teknikisht dhe kemi kanalet tona dypalëshe përmes të cilave i ndihmojmë palët të arrijnë një zgjidhje të kënaqshme reciproke. Ne e mbështesim shumë aktivisht dialogun, por ai zhvillohet dhe do të zhvillohet nën kujdesin e BE-së.

Ju thatë që BE-ja zhvillon dialogun, por fuqia vjen nga SHBA, apo jo?

– Jo. Nuk do ta nënvlerësoja ndikimin dhe kapacitetin e BE-së. Ata kanë arritur gjëra të jashtëzakonshme në Ballkanin Perëndimor. Në fakt, çdo gjë pozitive në Ballkanin Perëndimor – që nga Dejtoni, përmes rezultateve të ardhshme të bisedimeve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë – arrihet përmes bashkëpunimit të BE-së dhe SHBA-së. Është një formulë fituese dhe ne do të vazhdojmë ta zbatojmë.

Thjesht po them se ekziston një besim i fortë se çdo zgjidhje mund të arrihet vetëm nëse SHBA-ja ushtron presion.

– Nuk do ta quaja presion, por angazhim, ndihmë dhe investim në ngritjen e kapaciteteve. Për këtë bëhet fjalë. Nuk është qëllimi im të përdor një shkop për të çuar përpara dialogun. Synimi im është të përdor bashkëpunimin dhe inovacionin për të gjetur zgjidhje vërtet pozitive në një rajon ku tashmë ka shumë tendenca pozitive.

Atëherë mund të marrë pak kohë. Nuk mund të flasim për zgjidhje të shpejta.

– Mendoj se mund të biem dakord shumë shpejt se si të ecim përpara.

Pa presion?

– Po, mendoj se përmes dialogut dhe bashkëpunimit mund të arrihet pa presion. Mendoj se ka shumë mundësi, në radhë të parë ekonomike.

Cilat janë kundërshtimet tuaja kryesore për Beogradin dhe Prishtinën?

– Çfarë vërejtjesh?

Për politikën e tyre. Çfarë nuk ju pëlqen?

– Nuk do të thosha se kemi ndonjë kundërshtim. Jemi të shqetësuar se dialogu nuk po përparon. Ne besojmë se të dyja palët duhet të angazhohen në mënyrë konstruktive në dialogun e udhëhequr nga BE-ja, të dyja palët duhet të zbatojnë marrëveshjet ekzistuese dhe të dyja palët duhet të angazhohen për zgjidhjen paqësore të të gjitha mosmarrëveshjeve.

A do të mbështeste SHBA-ja një kompromis që nuk përfshin njohjen reciproke, meqë SHBA-të vazhdimisht thonë se mbështesin njohjen reciproke?

SHBA mbështetë njohjen reciproke. Mendojmë se kjo do të ishte më e mira për rajonin. Por thelbi i dialogut është që të dyja palët të gjejnë një zgjidhje që u përshtatet atyre. Nëse ka një zgjidhje që funksionon për të dyja palët…

Pa njohje reciproke?

– Nëse të dyja palët bien dakord, po.

Pra, nuk do të shtyni që kjo të ndodhë?

– Përdorni fjalën “presion” gjatë gjithë kohës. Nuk do ta quaja presion, por inkurajim. Ne duhet të gjejmë një rezultat përfundimtar shumë të qëndrueshëm që i përshtatet të dy vendeve. Njohja është ndoshta zgjidhja më e mirë, por nëse të dyja palët gjejnë një zgjidhje të ndryshme, ne do ta mbështesim. Megjithatë, ndërkohë duhet të mbetemi të angazhuar në dialog, duhet të parandalojmë çdo konfrontim dhe çdo lloj dhune mes dy palëve që do të destabilizonte të gjithë rajonin.

Thjesht doja të shpjegoja se e përdor fjalën “presion” sepse ka një ndjenjë presioni, sidomos tani, në këtë fazë.

– Unë me të vërtetë dua që njerëzit të kuptojnë se në këtë moment ne kemi një marrëdhënie partneriteti me Serbinë. Kjo marrëdhënie po përmirësohet me shpejtësi dhe të dyja palët po përfitojnë prej saj. Ne duam ta përdorim këtë moment pozitiv dhe përparim ekonomik dhe progres social dhe kulturor në rajon si pjesë e mbështetjes së dialogut.

Por pa presion?

– Si e përkufizoni presionin?

Kur duhet të bësh diçka që nuk dëshiron ta bësh.

– Nëse e keni fjalën për sanksione, ose bllokadë ekonomike, ose izolim politik, nuk e shoh që të ndodhë.

Mirë, çfarë ka më pas?

– Ne do të vazhdojmë të konsultohemi me të dy kryeqytetet, i dërguari special i BE-së do të vizitojë rajonin dhe do të vazhdojë të shqyrtojë propozimin franko-gjerman dhe të kërkojë mënyra për të interpretuar atë propozim që mund të na japë një kornizë të qartë strategjike për përparimin e negociatave.