Deri para 200 vjetësh në gjuhën angleze nuk ka pasur fjalë për ngjyrën “portokalli”, deri kur fruti arriti në Europë dhe mbante të njejtin emër. Para kësaj kjo ngjyrë thirrej si “e verdha në të kuqe”.

Ky është vetëm një shembull i mirë i mënyrave në të cilat kategoritë e ngjyrave janë formuar nga kultura.

Gjuhët e lashta, përfshirë greqishtën, kinezishten, hebraishten dhe gjuha japoneze nuk kishin fjalë për ngjyrën blu. Ndërsa rusët kishin dy kategori për këtë ngjyrë “siniy” ( blue e errët) ose “goluboy” ( blu e hapur), transmeton portali arbresh.info

Këto fjalë nuk pasqyrojnë thjeshtë atë që shohim, por eksperimentat e shumta sugjerojnë mbi perceptimin tonë.

Në një studim të kohëve të fundit, të botuar në revistën Shkenca Psikologjike, hulumtuesit tregojnë se grupet e folësve grekë, gjermanë dhe rusë, kanë marrë pjesë në anketim dhe u është thënë që të shohin në një rreth gri. Ky gjysëmkreth shfaqet së bashku me një trekëndësh në hije të ndryshme të ngjyrës blu dhe të gjelbër dhe pjesëmarrësit më vonë raportuan nëse ata panë një trekëndësh të plotë, nuk kanë parë formë, ose nuk e kanë parë atë fare.

Studiuesit zbuluan se folësit grekë dhe rusë, të cilët i kanë kushtuar ngjyrës blu edhe hijet, në të errët dhe në të hapur, kishin më shumë gjasa që të shikonin një sfond blu të errët, ndërkaq folësit gjermanë që nuk kanë një dallim të tillë, nuk kanë shikuar hijet e formuara.

Hulumtime të ngjashme kanë zbuluar se folësit rusë dallojnë midis hijeve blu më shpejt se folësit anglezë dhe folësit grekë.

Ideja që gjuha ndikon në realitetin tonë quhet “hipoteza Sapir-Ëhorf”, sipas botuesve të tij Edëard Sapir dhe Benjamin Lee Ëhorf. Ka debat të vazhdueshëm rreth masës në të cilën zbatohet Sapir-Ëhorf: Ndoshta ekzistojnë disa kategori universale të ngjyrës që perceptohen të njëjta në mbarë botën, pavarësisht nga fjalët që përdorim për to. Për shembull, megjithëse kanë mijëra fjalë me ngjyra, të gjithë kanë tendencë të mbështeten vetëm në një grusht ngjyrash themelore.

Linguistët kanë identifikuar 11 terma bazë të ngjyrave në anglisht dhe secila nga ato nuk përbën asnjë hije, për shembull: e zezë, e bardhë, gri, e kuqe, jeshile, e kaltër, e verdhë, e kuqe, e portokalli, e purpurta dhe e kafe.

Por jo shumë kohë më parë, një gjë e tillë nuk kishte ndodhur, pasi ngjyra portokalli njihej si e kuqe në të verdhë./arbresh.info/