Tre vjet më parë, Angela Merkel nisi një proces të ri për të sjellë Ballkanin në Bashkimin Evropian. Pavarësisht nga një raund tjetër bisedimesh këtë javë, anëtarësimi në BE është më i dukshëm se kurrë, shkruan Tobias Flessenkemper dhe Dušan Reljić.

Pas një samiti të vështirë të G20 në Hamburg, javën e shkuar, të dominuar nga mosmarrëveshjet dhe ndarjet gjeopolitike, krerët e BE do të drejtojnë vëmendjen e tyre në Ballkan për një samit të mërkurën në Trieste të Italisë. Ky do të jetë takimi i katërt i tillë me udhëheqësit rajonal që nga viti 2014, që synon përmirësimin e bashkëpunimit në Evropën Juglindore dhe rritjen e shanseve të Ballkanit Perëndimor për t’u bashkuar me Bashkimin Evropian.

“Procesi i Berlinit” filloi në verën e vitit 2014 pas luftës në Ukrainë dhe rritjes së tensioneve gjeopolitike. Në atë kohë, kancelarja Angela Merkel tha se donte të shihte “përparim të vërtetë” në reformimin e Ballkanit dhe përgatitjen për anëtarësimin në BE. Tre vjet më pas, rezultatet janë të dobëta, por së paku vëmendja e BE-së ndaj rajonit është rritur. Ndërrim ane e kësaj vëmendje: Nuk ka më asnjë dyshim për vështirësitë e thella strukturore që ende ballafaqohen me rajonin.

Zona post-Jugosllave është parë si një provë kritike për kapacitetin e BE-së për të qenë një forcë lëvizëse në transformimin e zonave të ish-konflikteve në kontinentin e vet. Gjermania dhe BE kanë interes në stabilizimin e një rajoni ku ndodhi konflikti më vdekjeprurës në Evropë pas Luftës së Dytë Botërore. Qëllimi është rivendosja e rendit dhe sigurimi i një paqeje të qëndrueshme duke integruar vendet në bllok. Ky test ka vazhduar për gati tre dekada, që nga fillimi i rënies së ish-Jugosllavisë. Juria është ende nuk e di nëse do të ketë sukses.

Lista e pyetjeve të hapura në Ballkanin Perëndimor është e gjatë dhe e dhimbshme.

Deri më sot, politika e zgjerimit të BE në Ballkanin Perëndimor ka qenë një histori e pak sukseseve. Premtimet për të ofruar instrumentet dhe fondet për një konvergjencë të shpejtë me BE-në dhe anëtarësimin përfundimtar- mbeten më të pakapshme se kurrë. Këto mangësi duhet të pranohen, edhe nëse Brukseli tregon hapjen e kapitujve të rinj negociues me Malin e Zi dhe Serbinë, ose një “Marrëveshje Stabilizimi dhe Shoqërizimi” me Kosovën. Shumica e njerëzve në Ballkan dyshojnë se Brukseli tregon interesim vetëm kur krizat rajonale kërcënojnë të përfshijë vetë Bashkimin Evropian – si një korridor për migracionin, një burim i krimit të organizuar, një post stacion për terrorizmin e frymëzuar nga islamistët ose si një ndihmesë në Konflikt të Perëndimit me Moskën.

Gjermania ka qenë prej kohësh ndër aktorët më të mëdhenj dhe më me influencë në rajon. Për shembull, Sllovenia dhe Kroacia morën mbështetje vendimtare nga Gjermania për shtyrjen e tyre drejt shtetësisë së pavarur dhe përpjekjen e tyre përfundimtare për të hyrë në BE. Në një mënyrë të ngjashme, vendet e tjera në rajon shpresojnë se, me mbështetjen e Gjermanisë, ato mund të nxisin zhvillimin e tyre ekonomik dhe të lëvizin më shpejt drejt anëtarësimit në BE. Gjermania dhe Italia janë partnerët më të rëndësishëm politik, ekonomik dhe financiar për shumicën e vendeve të rajonit. Rreth një e katërta e qytetarëve të këtyre vendeve të Evropës Juglindore jetojnë jashtë vendit, shumica e tyre në Gjermani dhe Itali.

Procesi i Berlinit synonte të ndihmonte zhbllokimin e bisedimeve me BE-në, pjesërisht duke zgjidhur disa nga çështjet bilaterale dhe të brendshme të pazgjidhura me të cilat ballafaqohet Ballkani. Është e rëndësishme që BE të shmangë importimin e fërkimeve të reja nga rajonet e saj kufitare, jo më pak në sfondin e rishfaqjes së tensioneve etnike dhe territoriale brenda vetë BE-së, si në Irlandën e Veriut, ose madje edhe midis Austrisë dhe Italisë në kufirin Tyrolian në javët e fundit. Me habi, qeveria gjermane vuri në dukje një rend të ri që shpërtheu muajin e kaluar midis Sllovenisë dhe Kroacisë, pasi një panel ndërkombëtar i arbitrazhit vendosi në favor të Sllovenisë në një mosmarrëveshje të detit midis këtyre dy vendeve të reja të BE.

Vendet e Ballkanit Perëndimor kanë nevojë për një nxitje. Kjo kërkon një rishikim themelor të politikës së zgjerimit të Bashkimit Evropian.

Lista e pyetjeve të hapura në Ballkanin Perëndimor është e gjatë dhe e dhimbshme: Kosova dhe Serbia janë larg normalizimit të marrëdhënieve; Bosnje-Hercegovina po mbrohet nga politikanët të cilët nuk kanë vizion të përbashkët për vendin ende të prekur nga lufta e viteve 1990. Shqipëria, Maqedonia dhe Mali i Zi, që është më afër fitimit të anëtarësimit në BE, mbeten të zhgënjyer nga antagonizmat politikë të rrënjosura thellë. Në të gjithë rajonin, shoqëritë kanë vazhduar të largohen, në vend që të afrohen më shumë përmes një perspektive të përbashkët të BE-së.

Prandaj, Gjermania dhe të tjerët po shtyjnë për më shumë bashkëpunim rajonal, ndërtimin e besimit dhe pajtimin në Ballkan. Së bashku me Francën, Gjermania mbështeti krijimin e një Zyra Rajonale për Bashkëpunim Rinor, e cila hapi një zyrë në Tiranë, Shqipëri, këtë pranverë. Takimet e para të rinisë dhe shkëmbimet shkollore priten këtë vjeshtë. Ky është një lajm i mirë, por shumë larg.

Lajme më të mira do të vijnë nëse jeta e njerëzve bëhet më e mirë falë integrimit në BE. Megjithatë, nëse vendet e Ballkanit Perëndimor do të kenë ndonjë perspektivë për kapërcimin e pothuajse tre dekadave të stagnimit ekonomik dhe të krizës, ata do të duhet të dyfishojnë normat aktuale të rritjes vjetore. Një përllogaritje e fundit nga Banka Botërore tregoi se Ballkani Perëndimor do të duhet të rritet me ritme vjetore prej së paku 6 për qind, nëse ato duhet të përputhen me mesataren e BE deri në fund të viteve 2030. Pa konvergjencë me BE-në, hendeku në rritje mund ta ekspozojë rajonin ndaj tundimeve të populizmit, nacionalizmit dhe rrymave të tjera anti-evropiane. Vendet e Ballkanit Perëndimor kanë nevojë për një nxitje që të fillojë të arrijë BE-në.

Kjo kërkon një rishikim themelor të politikës së zgjerimit të Bashkimit Evropian. Ndërsa një numër i programeve dhe iniciativave janë nisur që nga fillimi i procesit të Berlinit në 2014, efektet e tyre ende nuk janë ndjerë me forcë. Ministri i Jashtëm gjerman Sigmar Gabriel më 31 maj ka skicuar atë që ai e quajti agjendë “Procesi i Berlinit plus”. Bashkëpunimi gjerman dhe mjetet e zhvillimit duhet të drejtohen më mirë ndaj nevojave të rajonit, duke përfshirë krijimin e fondeve të posaçme për biznesin fillestar, trajnimin profesional dhe zhvillimin e IT-infrastrukturës.

Trieste është koha për të diskutuar këto ide dhe për të filluar një riorganizim të BE-së drejt Evropës Juglindore. Ose tjetër, të tjerët mund të mbushin boshllëkun. Angazhimi i BE do të matet me atë të iniciativës së “Brezit dhe Rrugës” të Kinës, që premton rreth 10 miliardë euro investime për 16 vende në Evropën Qendrore, Lindore dhe Jugore.

(Artikulli është shkruar për Global Handelsblatt, transmeton arbresh.info)