Me më shumë vende që planifikojnë të zvogëlojnë kufizimet e vendosura për shkak të coronavirusit – kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar, Boris Johnson dhe kancelarja gjermane, Angela Merkel shqetësohen për potencialin e një “ringjalljeje” ose vale të dytë.

Por a do të ketë një valë të dytë?

Siç shkruan The Guardian, epidemitë e sëmundjeve infektive sillen në mënyra të ndryshme por pandemia e gripit të vitit 1918 që vrau më shumë se 50 milionë njerëz dhe vlerësohet si një shembull tipik i një pandemie që ndodhi në valë të shumta, me të dytën më të rëndë se të parën.

Kjo është përsëritur – megjithëse më butë – edhe në pandemitë pasuese.

Pandemitë e tjera të gripit – përfshirë në vitin 1957 dhe 1968 – të gjitha kishin valë të shumta.

Pandemia e gripit H1N1 2009 filloi në prill dhe u pasua, në SHBA dhe hemisferën veriore, nga një valë e dytë në vjeshtë.

Si dhe pse ndodhin shpërthime me valë të shumta, dhe si mund të parandalohen valët e mëvonshme të infeksionit, është bërë një element i studimeve të modelimit epidemiologjik dhe përgatitjes ndaj pandemisë, të cilat kanë shikuar gjithçka, nga sjellja sociale dhe politika shëndetësore, deri tek vaksinimi dhe “ndërtimi i imunitetit të komunitetit”, i njohur edhe si “imuniteti i tufës”.

Ndërsa valët e dyta dhe majat sekondare brenda periudhës së një pandemie janë teknikisht të ndryshme, shqetësimi është në thelb i njëjtë: sëmundja mund të kthehet fuqishëm.

A ka prova që coronavirusi është kthyer diku?

Kjo po shikohet me shumë kujdes.

Pa një vaksinë, dhe pa imunitet të përhapur ndaj sëmundjes së re, një alarm po tingëllon nga përvoja e Singaporit, vendi që ka parë një “ringjallje” të papritur të infeksioneve, pavarësisht se u lavdërua për trajtimin e hershëm të shpërthimit.

Megjithëse Singapori krijoi një sistem të fortë për gjurmimin e kontakteve për popullsinë e përgjithshme, sëmundja u rishfaq në akomodimin e mprehtë të konvikteve të përdorura nga mijëra punëtorë të huaj me pajisje higjienike të papërshtatshme dhe mensa të përbashkëta.

Me 1,426 raste të reja të raportuara të hënën dhe nëntë konvikte – më i madhi prej të cilëve mban 24,000 burra – të deklaruar njësi izolimi, përvoja e Singaporit, edhe pse shumë specifike, ka demonstruar aftësinë e sëmundjes të kthehet fuqishëm në vendet ku njerëzit janë në afërsi dhe aftësinë e virusit për të shfrytëzuar çdo dobësi në regjimet e shëndetit publik të krijuara për ta luftuar atë.

Dhe përkundër suksesit të dukshëm të Kinës për të sjellë nën kontroll shpërthimin në provincën Hubei, ka pasur një rritje të rasteve në veri të vendit.

Një grup i ri i rasteve të coronavirusit në qytetin verior-lindor të Harbin afër kufirit rus ka detyruar autoritetet të vendosin bllokime të reja, pasi raportuan transmetime lokale në javët e fundit.

E gjithë kjo shtron pyetje se kur, dhe si duhet zvogëluar bllokimet për të shmangur një valë të dytë ose “ringjallje”.

Për çfarë shqetësohen ekspertët?

Dituria konvencionale midis shkencëtarëve sugjeron që valët e dyta të infeksioneve rezistente ndodhin pasi kapaciteti për trajtim dhe izolim bëhet i rraskapitur.

Në këtë rast shqetësimi është se konsensusi shoqëror dhe politik që mbështet bllokimet është duke u “mundur” nga zhgënjimi publik – i cili ka shkaktuar protesta në SHBA dhe gjetkë – dhe nevoja urgjente për të rihapur ekonomitë.

Kërcënimi bie kur ndjeshmëria e popullatës ndaj sëmundjes bie nën një prag të caktuar ose kur vaksinimi i përhapur bëhet i disponueshëm.

Në terma të përgjithshëm, raporti i individëve të ndjeshëm dhe imunitar në një popullatë në fund të një vale përcakton madhësinë e mundshme të një vale të mëvonshme.

Shqetësimi tani është se me një vaksinë akoma disa muaj larg, dhe me shkallë reale të infeksionit ende duke u hamendësuar, popullsitë në të gjithë botën mbeten mjaft të ndjeshme si për “ringjalljen” ashtu edhe për valët pasuese.

Justin Lessler, një profesor i asociuar i epidemiologjisë në Universitetin Johns Hopkins, shkroi në mënyrë të habitshme për Washington Post në mars: “Epidemitë janë si zjarret. Kur karburanti është i bollshëm, ata tërbohen në mënyrë të pakontrollueshme, dhe kur është i paktë, ato shkrumbojnë ngadalë”.

Epidemiologët e quajnë këtë intensitet “forcë infeksioni”, dhe lënda djegëse që e drejton atë është ndjeshmëria e popullatës ndaj patogjenit.

Ndërsa valët e përsëritura të epidemisë zvogëlojnë ndjeshmërinë (qoftë përmes imunitetit të plotë ose të pjesshëm), ato gjithashtu zvogëlojnë forcën e infeksionit, duke ulur rrezikun e sëmundjes edhe në mesin e atyre që nuk kanë imunitet.

Problemi është se ne nuk e dimë se sa “karburant” është ende në dispozicion të virusit./medial/