Sikurse miliona afganë të tjerë, ujgurët e vendit janë duke u zgjuar me një realitet tjetër këtë javë, atë në të cilin talebanët janë në krye të vendit.

Ashtu si afganët e tjerë, ujgurët kanë frikë nga një ekzistencë më e keqe nën talebanët. Por ata gjithashtu kanë frikë nga diçka tjetër: ndikim që Kina mund të ushtrojë në Afganistan, shkruan BBC, transmeton portal arbresh.info

Ka rreth 12 milionë ujgurë në Kinë, të përqendruar në provincën veriperëndimore Xinjiang, dhe që nga viti 2017 ata dhe pakicat e tjera myslimane i janë nënshtruar një fushate shtetërore të ndalimit masiv, mbikëqyrjes dhe punës së detyruar.

Tani komunitetet ujgur në Afganistan kanë frikë se Kina do të hyjë në vakumin e lënë nga SHBA, duke u ofruar burime dhe legjitimitet talebanëve, dhe potencialisht duke kërkuar informacion në lidhje me ujgurët e vendit në këmbim.

“Kjo është frika më e madhe për ujgurët në Afganistan tani,” tha një burrë rreth të pesëdhjetave në Kabul, i cili tha se familja e tij nuk ishte larguar nga shtëpia e tyre që kur talebanët morën pushtetin.

“Kemi frikë se talebanët do të ndihmojnë Kinën që të kontrollojë lëvizjet tona dhe kemi frikë se ata do të na arrestojnë dhe do të na dorëzojnë në Kinë”, tha ai.

Të gjithë ujgurët në Afganistan që folën për BBC thanë se ata ishin fshehur në mënyrë efektive në shtëpi që kur talebanët pushtuan vendin, duke komunikuar vetëm herë pas here me telefon.

“Ne jemi një popull i vdekur që marrim frymë”, tha një burrë tjetër ujgur në Kabul.

“Kemi shumë frikë, madje edhe për të dalë jashtë”, shtoi ai.

Frika nga Kina nuk është e pabazuar. Vitet e fundit shteti kinez ka shtrirë goditjen e tij ndaj ujgurëve përtej kufijve të tij, duke përdorur taktika agresive për të heshtur njerëzit ose në disa raste për t’i ndaluar dhe kthyer ata në Xinjiang.

Të dhënat publike nga organizata për të Drejtat e Njeriut sugjerojnë se të paktën 395 ujgurë janë dëbuar, ekstraduar që nga viti 1997, megjithatë shifra mund të jetë shumë më e lartë.

“Kina ka investuar shumë dhe ka krijuar marrëdhënie të ngushta diplomatike me shtetet në Azinë Qendrore, dhe rezultati është ujgurët në ato vende që janë në shënjestër të policisë lokale dhe agjentëve kinezë,” tha Mehmet Tohti, një aktivist i shquar ujgur në Kanada. “Ne e dimë nga ata shembuj të mëparshëm se lidhjet e ngushta diplomatike me Kinën rezultojnë në persekutimin e ujgurëve.”

Kina mund të jetë duke konsideruar një strategji të ngjashme me talebanët. Aleanca nuk ka gjasa në një farë mënyre – talebanët kanë disa lidhje historike me militantët ujgurë, vetë forcat që Kina thotë se përbëjnë një kërcënim për sigurinë e saj.

Por talebanët gjithashtu kanë një histori bashkëpunimi me Kinën, e cila ndan një kufi të shkurtër tokësor me Afganistanin, dhe analistët thonë se aftësia e superfuqisë për të siguruar teknologji dhe infrastrukturë dhe për t’i dhënë legjitimitet  një regjimi të ri talebanë ka të ngjarë të tejkalojë çdo lloj solidariteti me Ujgurët.

Në korrik, Kina ftoi një delegacion të lartë talebanë në Tianjin, ku ministri i jashtëm Ëang Yi tha se ai priste që grupi “të luante një rol të rëndësishëm në paqen e vendit, procesin e pajtimit dhe rindërtimit”. Talibanët u zotuan se “nuk do të lejojnë askënd të përdorë tokën afgane kundër Kinës”.

Organizata joqeveritare janë duke bërë përjekje të vazhdueshme që të nxjerrin jashtë vendit ujgurët, por edhe ata po përballen me pengesa sikurse të gjithë në Afganistan./arbresh.info/