Pas çmilitarizimit dhe komercializimit të internetit, kjo mundësi e re teknologjike ka fituar një rëndësi të madhe në çdo aspekt të jetës sonë të përditshme. Në këtë kontekst, aktivitetet e inteligjencës janë bërë shumë më të sofistikuara për shkak të zhvillimeve teknologjike. Sidomos që nga vitet 1990, me çmilitarizimin dhe komercializimin e shpejtë të internetit, teknologjitë e internetit kanë filluar të luajnë një funksion shumë të rëndësishëm në aktivitetet e përditshme si të shtetit, ashtu edhe të njerëzve të zakonshëm.

Rrethana të tilla kanë çuar që edhe shtetet të zhvillojnë plane për shfrytëzimin e teknologjive të internetit në spiunazhin tradicional.

Pas zhvillimit dhe përdorimit të gjerë të telefonave të mençur pas vitit 2010, procesi i digjitalizimit me rritjen e efikasitetit të aplikacioneve të përdorura në telefonat e gjeneratës së re filloi të ndikojë dhe të formësojë çdo aspekt të jetës, nga publiku në jetën e përditshme të njerëzve të zakonshëm, nga ato komerciale deri tek të gjitha llojet e aktiviteteve shoqërore.

Me shpërthimin e pandemisë së koronavirusit (COVID-19), e cila mbylli jetën tonë për një periudhë rreth dyvjeçare, ky proces i digjitalizimit ka hyrë në një dimension të ri.

Shumë kompani në gjithë botën kanë filluar të inkurajojnë punonjësit e tyre që të punojnë nga shtëpia. Aktivitetet e edukimit dhe trajnimit dhe të gjitha llojet e punës akademike tani kryhen në distancë duke përdorur programe video-konferencash.

– Mjedisi global i panikut si ushqim

Aktivitetet ekonomike sot pasqyrohen nga tregtia elektronike, madje edhe artizanët lokalë përdorin programe të shërbimeve të paketave përmes internetit. Jeta publike zhvillohet përmes internetit me aplikacione të suksesshme si menaxhimi elektronik ose pulsi elektronik. Procesi që mund ta quajmë internetizim ose digjitalizim ka prekur gjithë botën dhe jeta jonë është formësuar sipas këtij “normaliteti të ri”.

Nga ana tjetër, është e qartë se procesi i internetizimit ose digjitalizimit krijon rreziqe të reja në drejtim të spiunazhit kibernetik.

Sulmet kibernetike mund të planifikohen nga kriminelët kibernetikë që ne i quajmë hakerë dhe grupe të organizuara të financuara nga shteti, ose Kërcënimi i Vazhdueshëm i Avancuar (APT).

Që nga fillimi i pandemisë, këta aktorë të kërcënimit të vazhdueshëm kryejnë sulme kibernetike me mjete që duken si dokumente, lajme dhe aplikacione që përmbajnë COVID-19, por në të vërtetë fshehin një virus kibernetik me qëllime të këqija, që ushqehet nga një mjedis global në panik.

Këta aktorë të kërcënimeve kibernetike po përdorin pandeminë COVID-19 për të vepruar në mënyrë motivuese për të kryer më shumë spiunazh kibernetik. Për më tepër, është më se e qartë se sulmet kibernetike nga grupe hakerësh që pretendohet se kanë mbështetjen e shteteve të huaja në të vërtetë janë operacione të mëdha spiunazhi kibernetik.

Për shembull, gjatë kësaj periudhe, thuhet se disa sulme, në të cilat pretendohet se disa vende, të tilla si Koreja e Veriut, janë të përfshirë drejtpërdrejt, ishin planifikuar kryesisht si vjedhje e parave digjitale dhe përfitime financiare nga institucionet financiare.

Gjatë një pandemie, shumë institucione dhe kompani janë gjithnjë e më të ekspozuara ndaj sulmeve kibernetike, si individuale ashtu edhe institucionale, pasi kalojnë në një metodë të punës në distancë.

Këto sulme janë kryesisht të orientuara drejt objektivëve dhe kryhen me një metodë të sulmit kibernetik të quajtur “phishing”(vjedhja e identitetit).

Për të përmendur një shembull të një sulmi të tillë, “phishing e-mail” i përgatitur posaçërisht nga sulmuesi kibernetik në lidhje me COVID-19 perceptohet se vjen nga një institucion zyrtar ose si një e-mail i vërtetë. Duke klikuar në lidhjet e dëmshme në postat elektronike të dërguara, “viktima” nga ai moment bëhet pre dhe sulmuesit arrijnë deri tek të gjitha të dhënat private në kompjuterët e atyre personave. Nëse ai person i synuar punon në një institucion të rëndësishëm strategjik, sulmuesi regjistron të gjitha të dhënat e rëndësishme në kompjuterin e tij si pjesë e veprimtarisë së spiunazhit.

Nga ana tjetër, njerëzit e zakonshëm mendojnë se kostot dhe efektet negative të spiunazhit kibernetik nuk kanë asnjë lidhje me jetën e tyre të përditshme. Por kjo është një mënyrë e gabuar e të menduarit. Përveç interesave kombëtare të shteteve, spiunazhi kibernetik ka efekte negative në jetën shoqërore dhe ekonomike të individëve të zakonshëm.

Për shembull, sulmet kibernetike dhe spiunazhi kundër infrastrukturës kritike të shtetit në të cilin ai mban shërbimet e tij financiare dhe publike gjithashtu kanë kosto serioze në jetën e individëve të zakonshëm. Në këto sulme, të dhënat personale të qytetarëve gjithashtu kalojnë në duart e hakerëve që kanë qëllime të këqija.

– Kostoja e sulmeve kibernetike –

Operacionet e spiunazhit kibernetik gjatë periudhës pandemike COVID-19 patën pasoja të rënda ekonomike, veçanërisht për vendet e zhvilluara. Në këtë kontekst, për shembull, pretendohet se kostoja e spiunazhit kibernetik për SHBA-në është rreth 100 miliardë dollarë në vit.

Në fakt, disa ekspertë amerikanë pohojnë se niveli aktual i zhvillimit ekonomik dhe teknologjik të Kinës është arritur përmes transferimit të suksesshëm të sekreteve komerciale dhe teknologjike të vjedhura në kuadër të operacioneve të spiunazhit kibernetik, dhe se kjo u rrit edhe më shumë gjatë periudhës së pandemisë.

Nga ana tjetër, gjatë periudhës së pandemisë, jo vetëm Shtetet e Bashkuara, por të gjitha shtetet që janë fuqi globale dhe rajonale në sistemin ndërkombëtar mund të përballen me dëme serioze ekonomike për shkak të vjedhjes të sekreteve tregtare dhe teknologjike në kuadër të operacioneve të spiunazhit kibernetik.

Madje edhe kompanitë ndërkombëtare që prodhojnë teknologji ose operojnë në sektorin e shëndetësisë mund të ekspozohen ndaj operacioneve të spiunazhit kibernetik të organizuara nga burime të ndryshme. Kur e gjithë kjo shihet në këtë kontekst, ekziston një humbje serioze ekonomike në sistemin ekonomik ndërkombëtar të shkaktuar nga operacionet e spiunazhit kibernetik.

Ja vetëm disa nga operacionet kryesore të spiunazhit kibernetik që pretendohet se janë kryer gjatë periudhës së COVID-19. U zbulua se hakerët rusë dhe kinezë kryen spiunazh kibernetik ndaj Agjencisë Evropiane të Barnave (EMA) dhe BioNTech në mars 2021 për të marrë gjoja informacion në lidhje me vaksinën kundër koronavirusit të zhvilluar nga BioNTech. Gjithashtu pretendohet se kinezët arritën të vidhnin disa të dhëna të EMA-s nga një universitet gjerman.

Pastaj, në mars 2021, u zbulua se për shkak të një të mete sigurie në sistemin e komunikimit të Microsoft, një prej gjigantëve të teknologjisë amerikane, u vodhën informacionet e 30.000 kompanive amerikane. Një ekspert i sigurisë kibernetike pretendoi se Kina mund të qëndrojë pas këtij sulmi ndaj sistemit të mesazheve të gjigantit të teknologjisë. Në mënyrë të ngjashme, grupi i hakerëve “Hafnium”, që thuhet se mbështetet nga Kina, përdori dobësitë e sigurisë në shërbimet e mesazheve Exchange për të vjedhur të dhëna nga punonjësit e Microsoft.

Po ashtu theksohet se në këtë mënyrë, punonjësit e shënjestruar janë ndër “lojtarët shumë të kualifikuar dhe të sofistikuar” në sektorë strategjikë, pra stafi i kompanive kërkimore, zyrat e avokatëve, universiteteve, kompanive të industrisë së mbrojtjes të cilat në të kaluarën kanë punuar kryesisht në sëmundjet infektive.

Për më tepër, në korrik të vitit 2020, Departamenti amerikan i Drejtësisë akuzoi Kinën për mbështetjen dhe mbrojtjen e hakerëve që shënjestrojnë kompanitë që zhvillojnë vaksina kundër COVID-19. Autoritetet kanë ngritur akuza zyrtare kundër dy shtetasve kinezë të cilët u përpoqën të merrnin informacione duke u infiltruar në sistemet e kompanive mjekësore të SHBA-së. Pretendohet se këta individë të kenë kryer edhe spiunazh tjetër kibernetik dhe në këtë proces kanë marrë mbështetje nga qeveria kineze.

Ngjashëm me akuzat e SHBA-së, në korrik 2020, Britania dhe Kanadaja akuzuan Rusinë se në mënyrë të ngjashme përmes operacioneve të spiunazhit kibernetik ka marrë në shënjestër studimet lidhur me COVID-19.

Siç mund të shihet, ka pasur një rritje të ndjeshme të aktivitetit të spiunazhit kibernetik gjatë procesit të pandemisë, ku digjitalizimi është përhapur në të gjitha aspektet e jetës sonë. Është e qartë se shtetet, institucionet ndërkombëtare dhe gjigantët e teknologjisë do të vazhdojnë të përballen me rreziqe serioze nëse nuk ndërmarrin hapa aktivë kundër këtij kërcënimi në rritje./AA/