Pandemitë janë baza pjellore për përhapje të qeverisë. Pas shpërthimit të koronavirusit të ri (COVID-19)  Kinë kërkoi nga qytetarët e saj që të instalonin një softuer në telefonat e tyre të mençur që parashikon statusin shëndetësor të njerëzve, lokalizon ata dhe përcakton nëse mund të hyjnë në një vend publik.

Sipas New York Times, softueri “duket se ndan informacione me policinë, duke vendosur një shabllon për format e reja të kontrollit social të automatizuar që mund të vazhdojnë shumë pas mbarimit të epidemisë”, transmeton portali arbresh.info.

Ndërkohë në Bishkek, Kirgistan, koronavirusi mund të jetë përdorur si një justifikim për të mbytur aktivizmin politik dhe shoqëror. Protestuesit së fundmi zhvilluan demonstrata që kërkuan lirimin e një politikani opozitar përpara zgjedhjeve të ardhshme parlamentare. Në të njëjtën kohë, organizatat e grave planifikuan një miting në Ditën Ndërkombëtare të Grave për të tërhequr vëmendjen ndaj problemit të abuzimit në familje në vend. Në këtë sfond, një gjykatë në Bishkek dha kërkesën e kryetarit të bashkisë për të ndaluar të gjitha protestat në qendrën e qytetit deri në 1 korrik.

Gjykata Bishkek përmendi koronavirusin si një nga arsyet e ndalimit, edhe pse nuk kishte raste të konfirmuara të koronavirusit në vend. Megjithëse zyra e kryetarit të bashkisë më vonë e hoqi ndalimin, pjesëmarrësit në Marshimin Ndërkombëtar të Ditës së Gruas u arrestuan, megjithatë, një grup i madh burrash u lejuan të merrnin pjesë në një ceremoni tradicionale për të shmangur koronavirus.

Gjykata Bishkek përmendi koronavirusin si një nga arsyet e ndalimit, edhe pse nuk kishte raste të konfirmuara të koronavirusit në vend. Megjithëse zyra e kryetarit të bashkisë më vonë e hoqi ndalimin, pjesëmarrësit në Marshimin Ndërkombëtar të Ditës së Gruas u arrestuan, megjithatë, një grup i madh burrash u lejuan të merrnin pjesë në një ceremoni tradicionale për të shmangur koronavirus.

Në Irak, qeveria është përballur me protesta të gjera për korrupsionin, papunësinë dhe shërbimet publike joefikase. Qeveria u përgjigj me forcë, duke vrarë rreth 600 protestues që nga tetori. Me 26 Shkurt, duke përmendur koronavirusin, Ministri i Shëndetit Irak njoftoi se “të gjitha tubimet në vendet publike, për çfarëdo arsye, janë të ndaluara” deri më 7 Mars, janë lindur pyetje në lidhje me motivimet e ndalimit, veçanërisht pasi që vetëm një ishte konfirmuar rasti i koronavirusit kur u vendos ndalimi (me rritjen e numrit në 71 më herët këtë javë). Sipas fjalëve të një aktivisti Irakian: Qeveria përdor koronavirus si një justifikim për t’i dhënë fund protestave. Ata provuan gjithçka – snajpera, plumba të gjallë, gaz lotsjellës, rrëmbim e kështu me radhë dhe kështu me radhë – por ata dështuan. Tani ata po gjejnë një mënyrë tjetër për të na ndaluar…. Përveç ndalimit të protestave në shkallë të gjerë, qeveria synoi gjithashtu mbledhje të vogla, duke kërkuar që të gjitha kafenetë dhe restorantet të mbyllnin dhe dërgonin forca të sigurisë për të prishur funeralet në shtëpitë private.

Koronavirusi është me të vërtetë një kërcënim i rëndësishëm për shëndetin publik. Sa i përket shkrimit, ka mbi 120,000 raste të konfirmuara të koronavirusit, dhe numri do të rritet në mënyrë eksponenciale, duke shkaktuar që Organizata Botërore e Shëndetit të etiketojë zyrtarisht krizën një pandemi të mërkurën. Një veprim i shpejtë dhe efektiv i qeverisë është i nevojshëm. Sidoqoftë, siç kemi parë gjatë situatave të tjera emergjente, disa qeveri përdorin një krizë si pretekst për të shkelur të drejtat. Të tjerët mbajnë fuqi të gjerë mbi urgjencën pas rënies së krizës.

Emergjencat Zhbllokojnë Fuqitë Ekzekutive

Më 30 Janar, Organizata Botërore e Shëndetit shpalli shpërthimin e koronavirusit “një emergjencë shëndetësore publike me shqetësim ndërkombëtar”. Vende të tjera, përfshirë Korenë e Jugut, Italinë dhe Islandën, e ndoqën padinë. Në Shtetet e Bashkuara, disa shtete kanë deklaruar urgjenca të shëndetit publik dhe pritet deklarata shtesë.

Këto deklarata zhbllokojnë fuqi ekzekutive të frikshme. Për shembull, sipas ligjit të Kalifornisë, gjatë një gjendje të jashtëzakonshme, guvernatori, “në masën që ai e gjykon të nevojshme, të ketë autorizim të plotë mbi të gjitha agjencitë e qeverisë së shtetit dhe të drejtën për të ushtruar brenda zonës së caktuar të gjithë pushtetin policor të ngarkuar me shtet sipas Kushtetutës dhe ligjeve të Shtetit të Kalifornisë “- një dhënie autorizimi në thelb të pakufizuar.

Në mes të një emergjence – qoftë shkaktuar nga një epidemi, një sulm terrorist, ose ndryshe – vendet kanë tendencë t’i japin fuqi të mëdha degës ekzekutive. Në një farë mase, kjo është e kuptueshme sepse zyrtarët operojnë me informacion të papërsosur, dhe ata kanë nevojë për fleksibilitet për të adresuar kërcënimet në zhvillim. Për më tepër, ekziston një supozim i nënkuptuar që zyrtarët e degës ekzekutive do të ushtrojnë vetëpërmbajtje, duke ushtruar fuqitë e tyre emergjente në mënyrë të drejtë dhe të arsyeshme.

Siç ka vërejtur Fionnuala Ní Aoláin, Raportuesi Special i Kombeve të Bashkuara për promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe lirive themelore gjatë luftës kundër terrorizmit, “Shtetet dhe institucionet e sektorit të sigurisë do t’i gjejnë fuqitë e urgjencës tërheqëse, sepse ato ofrojnë shkurtore.” Si rezultat, ata kanë tendencë të “vazhdojnë dhe bëhen të përhershëm”. Prandaj, sipas fjalëve të Ní Aoláin, “Urgjente ose jo, Shtetet duhet të arrijnë të njëjtin prag të ligjshmërisë, legjitimitetit, domosdoshmërisë dhe proporcionalitetit për secilën masë të marrë.”

Në çdo krizë, ekziston një mundësi për të shtrirë dorën tej mase.

Rekomandimet:

Për të promovuar masat qeveritare për respektimin e të drejtave gjatë një emergjence shëndetësore publike:

Qeveritë duhet të ofrojnë informacion të saktë dhe në kohë për shoqërinë civile dhe publikun në lidhje me çështjet e shëndetit publik, dhe qeveritë duhet të ofrojnë mundësi për shoqërinë civile dhe publikun që të marrin pjesë në hartimin, zbatimin dhe vlerësimin e përgjigjeve ndaj emergjencave të shëndetit publik.

Masat duhet të jenë të arritshme për publikun dhe mjaft të sakta për t’i mundësuar një individi të përcaktojë se çfarë është e ndaluar dhe çfarë lejohet.

Masat duhet të motivohen nga qëllimet e ligjshme të shëndetit publik dhe të mos përdoren si pretekst për të ndjekur qëllime jolegjitime, për shembull për të shuar mospajtimin. Kufizimet duhet të jenë “të domosdoshme në një shoqëri demokratike” dhe duhet të respektojnë “pluralizmin, tolerancën dhe gjerësinë.”

Kufizimet duhet të jenë përshtatur ngushtë dhe duhet të jenë masa më pak ndërhyrëse për të arritur funksionin mbrojtës. Ndalimet, përfshirë ndalimet në asamble, duhet të jenë zgjidhja e fundit.

Masat duhet të jenë me një kohëzgjatje të kufizuar (p.sh., 30 ose 60 ditë), me një kërkesë rishikimi dhe duhet të përfundojnë nëse nuk merret një veprim afirmues për të mbajtur masat në vend.

Qeveritë duhet të punojnë me shoqërinë civile për të ndërmarrë një vlerësim të shpejtë të ndikimit të të drejtave të njeriut për të siguruar që masat dhe veprimet të mos cenojnë në mënyrë të padrejtë të drejtat e njeriut dhe liritë themelore.

Masat dhe veprimet duhet t’i nënshtrohen mbikëqyrjes legjislative dhe gjyqësore./arbresh.info/