Udhëheqësit e NATO-s thanë se do ta ftojnë Ukrainën për t’u anëtarësuar në aleancë “kur ata të bien dakord” dhe “të plotësohen kushtet”.

Ky është formulimi me të cilin u pajtuan krerët e të 31 vendeve anëtare, sa i përket perspektivës së anëtarësinit të Ukrainës në NATO.

Në ditën e parë të samitit që zhvilluan në Vilnius të Lituanisë, ata u dakorduan për thjeshtëzimin e procesit të pranimit të Ukrainës, duke e anashkaluar Planin e Veprimit të Anëtarësimit.

Ky plan përfshin reformat ekonomike dhe politike që një vend kandidat duhet t’i përmbushë, përpara anëtarësimit të plotë.

“Sot pranojmë se rruga e Ukrainës drejt integrimit të plotë euroatlantik ka tejkaluar nevojën për Planin e Veprimit për Anëtarësim. Ukraina po bëhet gjithnjë e më e ndërveprueshme dhe e integruar politikisht me aleancën dhe ka bërë përparim të rëndësishëm në rrugën e saj të reformave”, thuhet në dokumentin që miratuan udhëheqësit e aleancës.

Ukraina, e cila ndodhet nën pushtimin rus qysh nga shkurti i vitit të kaluar, priste garanci më të mëdha në lidhje me procesin e anëtarësimit.

Para miratimit të dokumentit, presidenti i vendit, Volodymyr Zelensky, shkroi në Twitter se është “e paprecedentë dhe absurde” nëse nuk vendoset një afat kohor për ftesën apo anëtarësimin e Ukrainës në NATO.

“Duket se nuk ka gatishmëri as që Ukraina të ftohet në NATO, as të bëhet anëtare e aleancës”, tha Zelensky.

Megjithatë, për sekretarin e përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg, mesazhi nga samiti është inkurajues për Ukrainën.

“Nëse i shikoni të gjitha proceset e anëtarësimit, ato nuk bazohen në afate kohore, ato bazohen në kushte – siç ka qenë gjithmonë”, tha Stoltenberg në një konferencë për gazetarë.

Me gjithë insistimin e gazetarëve se për çfarë kushtesh bëhet fjalë në rastin e Ukrainës, ai nuk dha përgjigje konkrete.

Zelensky ndodhet në Vilnius dhe do të marrë pjesë në ditën e dytë të samitit të NATO-s, më 12 korrik, kur edhe do të formohet Këshilli i Parë NATO-Ukrainë – organ ky që pritet t’i përmirësojë marrëdhëniet mes aleancës dhe Kievit.

Ukraina kërkon prej kohësh të bëhet pjesë e NATO-s, por përderisa lufta vazhdon, e ardhmja e kësaj ambicieje mbetet e paqartë.

Jozyrtarisht u tha se në mesin e aleatëve nuk kishte disponim për ndonjë referencë eksplicite se kur Ukraina do ta marrë ftesën për t’u anëtarësuar në NATO.

Vendet e Evropës Lindore besojnë se Ukrainës duhet t’i ofrohet një udhërrëfyes, ndërsa të tjerat, si Shtetet e Bashkuara dhe Gjermania, shqetësohen se premtimi për anëtarësim automatik mund t’i japë Rusisë shkas për ta përshkallëzuar dhe zgjatur luftën.

Samiti i organizatës më të madhe ushtarake në botë zhvillohet në një kohë kritike për sigurinë në Evropë, pasi lufta në Ukrainë është në mesin e një kundërofensive të Kievit.

Samiti vjen, gjithashtu, një vit pas takimit të Madridit, ku aleatët e NATO-s kanë rënë dakord për një koncept të ri strategjik, i cili e ka veçuar Rusinë si kërcënim të drejtpërdrejtë për sigurinë.

Udhëheqësit e NATO-s po diskutojnë edhe për tema të tjera, përfshirë pranimin e Suedisë në aleancë.

Drita jeshile për Suedinë

Tema e Suedisë, praktikisht, ka përfunduar më 10 korrik, një natë përpara samitit të aleancës, kur presidenti turk, Recep Tayip Erdogan, ka pranuar që t’ia përcjellë Parlamentit të vendit të tij kandidaturën e Suedisë për anëtarësim në NATO.

Suedia – ashtu si edhe Finlanda – ka qenë tradicionalisht vend neutral sa u përket aleancave ushtarake, por ajo ka kërkuar pranimin në aleancë pas nisjes së agresionit rus në Ukrainë, më 24 shkurt të vitit të kaluar.

Finlanda është bërë anëtare e plotë e NATO-s në prill të këtij viti.

Turqia mbështet pranimin e Suedisë në NATO

Ndonëse të dyja vendet kanë kërkuar njëkohësisht pranimin, Turqia e ka bllokuar deri më tash procesin e anëtarësimit për Suedinë, duke pretenduar se ky vend strehon anëtarë të grupeve militante, që Ankaraja i konsideron terroriste.

Në takimin që Stolteberg ka organizuar më 10 korrik me presidentin e Turqisë dhe kryeministrin e Suedisë, Erdogan ka pranuar që ta heqë veton, duke hapur mundësinë që Suedia të bëhet anëtare e NATO-s.

Anëtarësimi i plotë do të ndodhë kur të gjitha vendet ta ratifikojnë protokollin e pranimit.

Kosova jashtë agjendës

Në samit nuk pritet të diskutohet fare për Kosovën, pavarësisht rritjes së tensioneve në veriun e vendit të banuar me shumicë serbe.

Trazirat e fundit atje kanë çuar në sulme të protestuesve serbë kundër ushtarëve të misionit të NATO-s në Kosovë – KFOR, por, megjithatë, Kosova është jashtë agjendës zyrtare të diskutimeve.

Masa të rrepta për sigurinë

Për mikpritësen e samitit të NATO-s, Lituaninë, kjo ngjarje është më e madhja në historinë e këtij vendi.

Për sigurinë janë angazhuar tri njësi kundërajrore gjermane, Patriot, ashtu si edhe avionë shtesë luftarakë.

Gjithashtu, mbi 1.000 ushtarë nga vende të ndryshme të NATO-s do të kujdesen për sigurinë.

Lituania kufizohet me rajonin rus të Kaliningradit në jugperëndim, si dhe me Bjellorusinë – aleate e Rusisë – në lindje dhe në jug./rel