Më 1 tetor drejtimi i paktit ushtarak me bazë në Bruksel, do t’i kalojë Mark Rutte.

Ish-kryeministri holandez më jetëgjatë në histori me 14 vjet qeverisje, u zgjodh nga Këshilli i Atlantikut të Veriut si Sekretarin e Përgjithshëm të ardhshëm të NATO-s, duke pasuar Jens Stoltenberg.

Për NATO-n përfundon epoka e Stoltenbergut, e cila zgjati 10 vjet dhe fillon ajo e Mark Rutte.

Në fakt, mandati i norvegjezit Jens Stoltenberg si sekretar i përgjithshëm i Aleancës Atlantike i skadon nesër.

Ndryshimi pritej prej disa kohësh, në këtë vit plot rinovime të pozitave të larta për institucionet evropiane.

Formalisht, në NATO kalojmë nga një anëtar laburist norvegjez, Stoltenberg, në një liberal nordik dhe përfaqësues i një prej të ashtuquajturve “të kursyer”, ashtu siç Përfaqësuesja e Lartë e BE-së për Politikën e Jashtme, Baltiku Kaja Kallas, do të jetë një liberal.

Më konkretisht, përtej përkatësisë së tij politike, Rutte e fitoi rolin prestigjioz falë cilësive të tij të pamohueshme politike si ndërmjetës.

Si lider i BE-së ai ndërtoi me mjeshtëri marrëdhëniet me qeveritë e tjera të Bashkimit. Vlen të kujtohet marrëveshja me Giorgia Meloni, të cilën ai e shoqëroi në udhëtimin e saj në Tunizi për të kërkuar një marrëveshje për emigrantët së bashku me Presidenten e Komisionit të BE-së Ursula von der Leyen në korrik 2023.

Rutte rrëzoi pretendentët, si presidentin rumun Klaus Iohannis (gjithashtu nga familja liberale) dhe kapërceu dyshimet e skeptikëve ndaj mbështetjes së NATO-s në Kiev, si kryeministri hungarez Orban dhe sllovaku Fico, me një premtim për vazhdimësi. Siguron para së gjithash aksionerin e shumicës, pra Shtetet e Bashkuara. Nuk është rastësi që për zgjedhjen e tij në krye të Aleancës ai mori mbështetjen e 29 nga 32 anëtarë.

Që nga pushtimi rus i Ukrainës, Aleanca është zgjeruar duke mirëpritur dy anëtarë të rinj: Suedinë dhe Finlandën, më parë jashtë organizatës ndërkombëtare për shkak të nevojave të balancimit politik.

Pikërisht ato që dështuan me qëndrimin agresiv të Putinit, të perceptuar nga skandinavët si një kërcënim konkret edhe nga pikëpamja ushtarake.

Mjafton të kujtojmë se kufiri midis Helsinkit dhe Moskës shkon vertikalisht nga veriu në jug për më shumë se 1300 kilometra.

Por përveçse është bërë më i madh, mbi të gjitha është forcuar. Falë – ose fajësimit – ndryshimit të politikave të Bashkimit Evropian, i cili është gjithnjë e më pak i interesuar për çështjen e tranzicionit ekologjik dhe gjithnjë e më shumë i fokusuar në të ardhmen e tij të mbrojtjes së përbashkët.

Përpjekja luftarake e BE-së duket se është e ndërthurur me atë të selsë së NATO-s. Jo vetëm duke kujtuar se të gjitha vendet e BE-së janë gjithashtu anëtarë të NATO-s, me përjashtim të Irlandës dhe Austrisë, të cilat janë neutrale nga tradita dhe kushtetuta.

Por edhe sepse presidentja von der Leyen ka krijuar, siç premtoi në fushatën elektorale para zgjedhjeve evropiane, një figurë të re: atë të Komisionerit të Mbrojtjes.

Nëse konfirmohet nga ekzaminimi që Parlamenti Evropian do të kryejë në javët në vijim, posti i ministrit të Mbrojtjes do të plotësohet nga Andrius Kubilius. Një tjetër baltike, si “Ministrja e Jashtme” e BE-së, Kallas e lartpërmendur, e cila në CV-në e saj ka të shkruar antiputinizëm.

Dyshimi me Kallas dërgon një mesazh të qartë: ripërsëritjen e mbështetjes për Kievin dhe nënvizimin e armiqësisë ndaj Moskës.

Komisioneri i ri, një anëtar i PPE dhe i konsideruar i afërt me lobet e industrisë së armëve, do të jetë përgjegjës për menaxhimin e fondeve të zhvillimit ushtarak të BE-së.

Për momentin po flasim për burime jo të mëdha, midis Programit Evropian të Industrisë së Mbrojtjes (EDIP ) me vlerë 1.5 miliardë dhe programit të kërkimit dhe zhvillimit të quajtur Fondi Evropian i Mbrojtjes (EDF) i cili vlen 8.

Megjithatë, midis synimeve të von Komisioni der Leyen II sigurisht që do të gjejë forma të reja financimi për “zhvillimin e Bashkimit Evropian të Mbrojtjes dhe forcimin e investimeve tona dhe kapaciteteve tona industriale”, siç sqaroi vetë von der Leyen. Një ftesë që vjen edhe nga raporti i Draghi për konkurrencën. Dhe që tashmë po diskutohet dhe ndahet në Bruksel.

/rtsh.al/