Kombet e Evropës Qendrore dhe Lindore janë të shqetësuar për takimin e nivelit të lartë midis Presidentit të SHBA Joe Biden dhe Presidentit rus Vladimir Putin, të kujdesshëm për ato që ata i shohin si qëllime armiqësore nga Kremlini.

Disa në vendet që dikur ishin pjesë e Bashkimit Sovjetik ose Pakti i Varshavës i udhëhequr nga Moska gjatë Luftës së Ftohtë shqetësohen se Uashingtoni mund të zvogëlojë mbështetjen për aleatët e tij në rajon në një përpjekje për të siguruar një marrëdhënie më të qëndrueshme dhe të parashikueshme me Rusinë.

“Unë mendoj se ka pasur dyshime në lidhje me vendosmërinë e administratës së tanishme për t’u përballur me veprimet agresive ruse në një mënyrë vendimtare,” tha Witold Rodkiewicz, shefi specialist i politikës ruse në Qendrën e Studimeve Lindore të Varshavës, një think tank i financuar nga shteti që këshillon qeveria polake.

Të dy Rusia dhe SH.B.A.-të kanë kërkuar të moderojnë pritjet në lidhje me samitin e së mërkurës në Gjenevë, duke përjashtuar çdo përparim mes tensioneve më të këqija midis dy fuqive që nga koha Sovjetike, veçanërisht pas aneksimit të Moskës të Gadishullit të Krimesë të Ukrainës, akuzave për ndërhyrje ruse në zgjedhjet e SHBA dhe sulmet e piraterisë, si dhe llojet e tjera.

Rodkiewicz, megjithatë, vuri në dukje vendimin e Shtëpisë së Bardhë për të hequr dorë nga sanksionet kundër kompanisë gjermane që mbikëqyr tubacionin e mundshëm të ndërtimit rus Nord Stream 2 të gazit natyror që kalon nën Detin Baltik në Gjermani. Ky projekt potencialisht mund të lejojë Moskën të anashkalojë Ukrainën, Poloninë dhe vendet e tjera në Evropën Lindore dhe Qendrore që mbledhin tarifa tranziti në energji.

“Në një mënyrë të qartë, pa mëdyshje administrata sinjalizoi se për ta, Evropa është Gjermania në thelb, dhe interesat gjermane do të merren parasysh, ndërsa interesat e lojtarëve të tjerë në Evropë do të vendosen disi në prapavijë,” Rodkiewicz tha për Associated Press.

Askund tjetër shqetësimet për samitin nuk janë më akute sesa në Ukrainë. Ajo ka qenë e mbyllur në një tërheqje të tensionuar të luftës me Rusinë që nga aneksimi i Gadishullit të Krimesë pas rrëzimit të presidentit miqësor të Ukrainës me Moskën në 2014 dhe një kryengritje separatiste të mbështetur nga Rusia në lindjen e vendit – një konflikt që ka vrarë më shumë se 14,000 veta.

“Ukraina ka frikë se marrëveshjet midis Biden dhe Putin mund ta kthejnë atë në një vend periferik,” tha Vadim Karasev, një analist i pavarur politik me bazë në Kiev.

Kyiv shqetësohet se Nord Stream 2 do t’i privonte jo vetëm tarifat e tranzitit për pompimin e gazit rus në Evropë, por gjithashtu do të prishë rëndësinë e tij strategjike dhe do ta dobësonte atë politikisht.

Një dështim i SHBA për të bllokuar tubacionin do të shënonte “një humbje personale për Presidentin Biden” dhe një “fitore serioze gjeopolitike për Federatën Ruse”, tha Presidenti i Ukrainës Volodymyr Zelenskyy.

Ai u përpoq më kot të shtynte për një takim me Biden para samitit, por ka folur me të në telefon. Biden siguroi Zelenskyy për mbështetjen e palëkundur të SHBA për sovranitetin dhe integritetin territorial të Ukrainës.

Kyiv u duk tepër i etur për të interpretuar bisedën në favor të tij. Në leximin e saj fillestar të thirrjes, zyra e Zelenskyy pretendoi se Biden theksoi rëndësinë e ofrimit të Ukrainës për një hartë specifike për anëtarësimin në NATO. Por më pas e ndryshoi atë version për të sqaruar se ishte Zelenskyy ai që kërkoi t’i siguronte Ukrainës një plan veprimi të anëtarësimit; ajo tha se Biden premtoi se pozicioni i Kyiv do të merret parasysh kur diskutohen çështje strategjike brenda NATO-s.

Në një intervistë në televizionin shtetëror rus, Putini lëshoi një paralajmërim të fortë, të ri se perspektiva e anëtarësimit të Ukrainës në NATO ishte e papranueshme për Rusinë. Ai vuri në dukje se do të lejojë që raketat e aleancës të arrijnë Moskën dhe objektivat e tjerë kryesorë në Rusinë perëndimore në vetëm shtatë minuta, një situatë destabilizuese që ai tha se ishte e krahasueshme me Rusinë që vendosi raketat e saj në Meksikë ose Kanada.

Në vitin 2008, NATO premtoi se Ukraina dhe Gjeorgjia përfundimisht do të ishin të mirëpritur të bashkohen në aleancë pavarësisht protestave nga Rusia. Katër muaj më vonë, Rusia shpartalloi Gjeorgjinë në një luftë pesë-ditore që shpërtheu kur udhëheqja gjeorgjiane u përpoq të rimarrë kontrollin e një rajoni separatist.

Në fillim të këtij viti, Rusia forcoi forcat e saj pranë Ukrainës dhe paralajmëroi Kievin se mund të ndërhynte ushtarakisht nëse autoritetet ukrainase përpiqen të rimarrin lindjen e kontrolluar nga rebelët. Moska që atëherë ka tërhequr të paktën disa nga trupat e saj, por zyrtarët ukrainas thonë se Rusia ka mbajtur një kontigjent masiv afër kufirit.

“Kremlini ka sinjalizuar që oferta e Ukrainës për në NATO është e mbushur me një konflikt të ri, të nxehtë në Evropë, diçka që Uashingtoni nuk e dëshiron patjetër,” tha Karasev.

Aleks Petriashvili, bashkëpunëtor i vjetër në fondacionin Rondeli Foundation në Tbilisi, Gjeorgji, shpreh keqardhje për mungesën e konsensusit brenda NATO-s për dhënien e planeve të qarta për anëtarësimin e Ukrainës dhe Gjeorgjisë.

“Sigurisht që po ndikon negativisht në aspiratat e të dy vendeve dhe i jep përparësi Rusisë, e cila po kundërshton ashpër anëtarësimin e tyre,” tha Petriashvili.

Ministri i Jashtëm lituanez Gabrielius Landsbergis argumentoi se Rusia kërkon “të rivendosë kontrollin e politikave të brendshme, të jashtme dhe të sigurisë të shteteve në Evropën Qendrore dhe Lindore” që ajo i konsideron pjesë të “sferës së saj të privilegjuar të interesave”.

“Ashtu si në kohën Sovjetike, të dy masat konvencionale dhe ato hibride përdoren për të pohuar kontrollin,” i tha ai AP.

Rusia ka hedhur poshtë pretendimet se po përpiqet të destabilizojë vendet ose t’i tërheqë ato përsëri në orbitën e saj. Ajo ka akuzuar anëtarët e Bashkimit Evropian dhe NATO-s që dikur ishin pjesë e Bashkimit Sovjetik ose Paktit të Varshavës të “Rusofobisë”, duke i hedhur ata si nxitës kryesorë të sanksioneve perëndimore që kufizuan hyrjen e Moskës në tregjet globale të kapitalit dhe kufizuan importet e teknologjisë moderne.

Landsbergis ka hequr dorë nga shqetësimet se Uashingtoni mund të lërë aleatët e tij të Evropës Qendrore dhe Lindore në të ftohtë.

“Ne nuk kemi asnjë arsye të dyshojmë në aleatin tonë më të afërt trans-Atlantik,” tha Landsbergis për AP. “Administrata e Biden në shumë raste ka nënvizuar angazhimin e saj për të punuar në një koordinim të ngushtë me aleatët e saj evropianë.”

Diplomati i lartë i Letonisë, Edgars Rinkevics, ka theksuar në mënyrë të ngjashme se Uashingtoni “me vendosmëri mbetet aleati më i afërt” dhe “luan një rol kryesor në sigurinë Evropiane”.

Ondrej Ditrych, drejtori i institutit të marrëdhënieve ndërkombëtare, gjithashtu tha se ai pret që Biden të mbajë një qëndrim të vendosur në Gjenevë.

“Biden nuk është naiv, edhe pse përpara takimit të nivelit të lartë administrata duket se bën përpjekje për ta bërë Rusinë të përshtatshme për të diskutuar çështjet strategjike me zell,” tha ai në Pragë. “Unë nuk do të shqetësohesha se një zbutje që do të ishte e dëmshme për vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore do të ishte në proces.”

Disa të tjerë nuk janë aq optimistë.

“Arsyeja e vërtetë për t’u shqetësuar është se ndoshta Putini mund të dalë nga ky takim i inkurajuar nga ajo që sheh në anën tjetër, dhe kjo mund ta bëjë atë më të guximshëm për të shtypur avantazhet e tij në një kontekst rajonal,” tha Rodkiewicz, analisti me bazë në Varshavë ./AP/