Ivo Daalder, ish-ambasador i SHBA-së në NATO, është CEO i Këshillit të Çikagos për Çështjet Globale. Ai ka folur për Politico, për sfidat që pritet të përballet NATO nëse Trump do të rizgjidhej dhe sa do të ndikonte një fitore e dytë e tij tek aleanca.

Si një ish-ambasador i Shteteve të Bashkuara në NATO, më pyesin shpesh nëse mendoj se rizgjedhja e ish-presidentit Donald Trump në nëntor do të nënkuptonte fundin e NATO-s.

Përgjigja është edhe po dhe jo.

Po, zgjedhja e Trump do të nënkuptonte një ndryshim thelbësor për NATO-n, pavarësisht nëse ai vendosi të tërhiqej nga aleanca. Por jo, aleanca nuk do të përfundonte domosdoshmërisht.

Armiqësia e Trump ndaj NATO-s, në të vërtetë, ndaj të gjitha aleancave të sigurisë së Amerikës në mbarë botën nuk është aspak e re. Kur ai kandidoi për herë të parë për president, ai shpesh ka deklaruar se NATO është “vjetëruar” dhe pasi ishte në detyrë, ai vazhdimisht të kërcënonte se do të tërhiqej nga ajo,

Më vonë, Trump ai i tha  Presidentes së  Komisionit Europian, Ursula von der Leyen, se SHBA nuk do të ndihmonte gjithmonë Europën sa herë do të sulmohej, duke theksuar se aleanca ishte e vjetër dhe se do të ishte më mirë të tërhiqej.

Dhe ndërsa pushtimi i plotë i Rusisë në Ukrainë në vitin 2022 u kujtoi shumë njerëzve vlerën dhe rëndësinë e NATO-s,  si dhe atë të angazhimit të SHBA-së për sigurinë europiane, Trump mori një tjetër mësim.

Duke e quajtur presidentin rus Vladimir Putin “të zgjuar”, “të ditur” dhe “gjeni”, ai pretendoi se nëse i jepej mundësia, ai mund t’i jepte fund luftës në “një ditë” duke ndërprerë të gjithë ndihmën e SHBA-së për Ukrainën dhe duke i thënë Kievit të bënte një marëveshje me Moskën.

Për më tepër, askush nuk duhet të besojë shumë në dekretin e Kongresit të miratuar së fundmi që synon të parandalojë një president që të tërhiqet nga aleanca pa pëlqimin e Kongresit.

Askush nuk mund ta detyrojë një president amerikan të mbrojë një vend tjetër me forcën e plotë të ushtrisë amerikane, madje as Kongresi.

Ligjërisht, SHBA-ja (ose çdo anëtar tjetër i NATO-s, për këtë çështje) është thjesht i detyruar të ndërmarrë “veprime të tilla që e sheh të nevojshme, duke përfshirë përdorimin e forcës së armatosur, për të rivendosur dhe ruajtur sigurinë e zonës së Atlantikut të Veriut”.

Me fjalë të tjera, çdo anëtar vendos vetë nëse dhe si do të veprojë në rast të një sulmi të armatosur ndaj një aleati. Madje edhe kjo dispozitë, në nenin 5, është e detyrueshme vetëm pasi të gjithë anëtarët të bien dakord, raporton abcnews.al.

Megjithatë, ajo që e bën një aleancë sigurie efektive nuk është ndonjë diktat ligjor, është besimi që aleatët kanë tek njëri-tjetri, se ata do të dalin në mbrojtje të njëri-tjetrit dhe besueshmëria e këtij angazhimi në sytë e kundërshtarëve të tyre. Angazhimet ligjërisht të detyrueshme mund ta forcojnë atë besim, por ato nuk mund ta mbajnë atë vetë, e lëre më ta ndërtojnë atë.

Por nëse Trump do të tërhiqej në të vërtetë nga NATO, siç kanë frikë shumë,  gjë që çdo aleat i traktatit mund ta bëjë sipas nenit 13 është jashtë çështjes.

Është fakt se rizgjedhja e tij do të shihej si një mohim themelor i besimit që aleatët e NATO-s kanë për SHBA-në për t’u mbrojtur në rast të një sulmi të armatosur.

Aq më tepër, tani që mundësia e një sulmi të tillë duket e madhe në Europë pas luftës brutale të Rusisë në Ukrainë. As udhëheqësit aleatë dhe as publiku i tyre nuk do të kishin besim se një Amerikë e udhëhequr nga Trump do t’u vinte në ndihmë, raporton abcnews.al.

Ky realitet nuk do të nënkuptonte domosdoshmërisht fundin e NATO-s, megjithëse do ta kthente atë në një aleancë thelbësisht të ndryshme nga ajo që ka ekzistuar në 75 vitet e fundit.

Sigurisht, SHBA-ja nuk është si çdo anëtar tjetër i NATO-s, është shtylla kurrizore e vërtetë e aleancës.

Duke filluar me gjeneralin Dëight D. Eisenhoëer, komandanti suprem i saj ka qenë gjithmonë amerikan. Ushtria amerikane gjithashtu përbën një pjesë të mirë të aftësisë së përgjithshme të NATO-s dhe forcat e saj të armatosura përbëjnë bërthamën rreth së cilës shumica e aleatëve të NATO-s kanë ndërtuar ushtritë e tyre.

Më shumë se 100,000 forca tokësore, ajrore dhe detare të SHBA-së janë aktualisht të dislokuara në të gjithë Europën në mbështetje të drejtpërdrejtë të NATO-s.

Për më tepër, arsenali bërthamor i SHBA-së, përfshirë armët e vendosura në Europë për përdorim nga forcat ajrore aleate, “janë garancia supreme e sigurisë së aleancës”.

Megjithatë, NATO do të mbetej një aleancë ushtarake potencialisht e frikshme edhe pa SHBA-në.

Anëtarët e saj përfshijnë shumicën e vendeve në Europë, plus Kanadanë, dhe organizata zotëron procese, procedura dhe programe për mbrojtjen kolektive që janë shumë të zhvilluara dhe potencialisht shumë efektive.

Nëse ai potencial do të përkthehej në realitet, natyrisht, do të varet kryesisht nga anëtarët që mbetën. Dhe një NATO pa SHBA nuk do të ishte aq efektive sa një me të. Do të ishte gjithashtu një pengesë më pak e besueshme për Rusinë dhe kundërshtarët e tjerë, raporton abcnews.al.

NATO mund të mos përfundojë me zgjedhjen e Trump, por aleanca do të ishte shumë më e dobët pa një partner të besueshëm amerikan, duke e bërë sigurinë europiane shumë më të pasigurt se sa është e nevojshme ose e dëshirueshme.

Dhe nuk janë vetëm europianët ata që do të duhej të përballonin kostot  edhe amerikanët do të duhej të përballonin kostot./abcnews.al