Ish-ndërmjetësi i BE-së, Robert Cooper, thotë se shkëmbimet e territoreve nuk duhet të përjashtohen në kërkimin e një marrëveshjeje përfundimtare, duke paralajmëruar se bisedimet “nuk janë ende mjaft të detajuara”.

Serbia dhe Kosova duhet të vazhdojnë në përpjekjet e tyre për të arritur një zgjidhje, ndoshta duke përfshirë edhe shkëmbimet territoriale, pavarësisht nga reagimi ndërkombëtar, tha për BIRN, ish-ndërmjetësi britanik në dialogun Beograd-Prishtinë, Robert Cooper.

Cooper, i cili mbikëqyri negociatat teknike midis dy palëve që nga fillimi i tyre në 2011 deri në 2012, tha se të dy vendet duhet të vazhdojnë në përpjekjet e tyre për të arritur një marrëveshje përfundimtare, duke pasur parasysh pasojat për rajonin.

“Unë mendoj se nëse ia vlen të bëjmë, atëherë vlen të këmbëngulësh kundër reagimit ndërkombëtar. Në njëfarë mënyre, kjo tregon se jeni seriozë”, tha për BIRN, Cooper, i cili tani është anëtar i Këshillit Europian për Marrëdhëniet me Jashtë.

Ai shtoi se nëse Presidenti serb Aleksandar Vuçiq dhe Presidenti i Kosovës Hashim Thaçi do të dalin me një marrëveshje të mundshme, përpara se të zbatojnë atë, ata duhet të sigurojnë bashkësinë ndërkombëtare se i kanë menduar implikimet për rajonin.

“Njerëz të ndryshëm kanë mendime të ndryshme. Nga ana ime, nuk e kuptoj pse ekziston një analogji me Bosnjën. Nëse udhëheqja boshnjake ranë dakord për diçka dhe thanë ‘Ne duam të ndryshojmë kufijtë’, mendoj se BE-ja do të jetë e kënaqur”, tha ai.

“Por kufijtë janë gjithmonë të ndjeshëm dhe duhet të jeni të kujdesshëm. Nuk mjafton vetëm që udhëheqësit të bien dakord. Njerëzit më të interesuar – ata që jetojnë atje – duhet të konsultohen gjithashtu”, shtoi Cooper, i cili ka mbështetur perspektivën shkëmbimit të territorit mes Kosovës dhe Serbisë.

Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008 por Beogradi ka thënë se kurrë nuk do ta njohë pavarësinë e saj. Megjithatë, një parakusht për suksesin e ofertës së Serbisë në anëtarësimin në BE është normalizimi i marrëdhënieve me Kosovën.

Udhëheqja e Serbisë, duke përfshirë presidentin Vuçiq, mendohet të jetë duke konsideruar një shkëmbim territorial si një mënyrë për të zgjidhur përfundimisht mosmarrëveshjen dhe kështu të ecë përpara me aspiratën e Serbisë për anëtarësimin në BE.

Ideja është përballur me mosmarrëveshje nga opozita serbe, nga shumë serbë dhe shqiptarë të Kosovës dhe nga disa vende të BE-së, siç është Gjermania.

Sidoqoftë, këshilltari i Sigurisë Kombëtare i Presidentit të SHBA, Donald Trump, John Bolton, tha në gusht se Uashingtoni nuk do të kundërshtonte domosdoshmërisht një shkëmbim territorial nëse Serbia dhe Kosova janë dakord për të.

Cooper, një diplomat britanik, synonte të bindte të dy palët që të vazhdonin dialogun e tyre në 2011 dhe 2012 për çështje të tilla si telekomunikacioni, energjia, pjesëmarrja e Kosovës në organizatat rajonale dhe zbatimi i marrëveshjeve të arritura më herët në dialog.

“Tani, shumica e tyre [marrëveshjet] janë zbatuar”, vuri në dukje ai.

“Unë ende mendoj se mund të bëhet një marrëveshje përfundimtare dhe prandaj jam i kënaqur që Presidenti Vuçiq po e bën atë,” tha ai.

I pyetur nëse një marrëveshje përfundimtare midis Beogradit dhe Prishtinës mund të arrihet këtë ose vitin e ardhshëm, Cooper theksoi se ka ende një rrugë të gjatë për negociuesit.

“Unë nuk mendoj se ka një propozim zyrtar [për një zgjidhje]. Unë nuk mendoj se bisedimet janë bërë mjaft të detajuara, sepse një herë ju përpiqeni të shkruani diçka poshtë ajo merr më shumë vështirësi … kështu që unë mendoj se ka një rrugë mjaft të gjatë”, tha ai.

Ish i dërguari në bisedimet Kosovë-Serbi tha se duhet të kuptohet se bisedimet janë shumë komplekse.

“Nëse jeni duke folur për ndonjë marrëveshje të lidhur me territorin, duhet të vendosni se ku është rreshti dhe të dy palët bien dakord pikërisht në atë vijë; ose duhet të bini dakord për një procedurë për të vendosur vijën”, tha ai.

Hapi i ardhshëm do të ishte garanci

“Kushdo që e bën këtë, duhet gjithashtu të japë garanci shumë të forta dhe me garanci të forta nuk do të thotë vetëm fjalë, domethënë institucione, nëse është e mundur, institucione të përbashkëta, për trajtimin e duhur të minoriteteve. Sepse, çfarëdo që të bëni [me kufijtë], do të mbeten pakica”, vuri në dukje ai.

Presidenti i Kosovës Thaçi tha më 8 gusht se një marrëveshje mund të arrihet me Beogradin, në të cilën tri komunat kryesisht shqiptare në Serbinë jugore, Presheva, Medvegja dhe Bujanoci, bëhen pjesë e Kosovës.

Nga ana tjetër, kryeministrja e Serbisë, Ana Brnabiq, kohët e fundit tha në media se negociatat mbi të tri komunat nuk ishin një opsion dhe zyrtarët e Kosovës nuk duhet të vazhdojnë t’i përmendin ato.

Ndërkohë, shumë spekulojnë se Serbia dëshiron që veriu i drejtuar nga serbët e qytetit të Mitrovicës në Kosovë të bëhet pjesë e Serbisë.

Cooper gjithashtu tha se si me çdo negociatë, pjesa më e vështirë e një marrëveshjeje është “shitja e saj te njerëzit tuaj”.

“Për secilën anë, ky është gjithmonë problemi i vërtetë. Nuk është vetëm nëse Vuçiq dhe Thaçi janë dakord; duhet të ketë një konsensus”, shtoi ai.

Cooper tha gjithashtu se çdo paketë që përfshin njohjen e Kosovës nga Serbia duhet të përfshijë gjithashtu një marrëveshje mbi të rëndësishmin strategjik, liqenin e Gazivodës në veri të Kosovës.

Në shtator, Presidenti i Kosovës Thaçi bëri një vizitë të rrallë në veriun e drejtuar nga serbët, duke ndaluar në qytetin e Zubin Potokut dhe duke bërë një udhëtim me varkë në liqenin e diskutueshëm aty pranë.

Kjo tërhoqi një reagim të ashpër nga zyrtarët serbë. Drejtori i policisë së Serbisë i vuri të gjitha njësitë speciale të policisë në një gjendje më të gatshme.

“Zgjidhja është të bëjmë gjërat së bashku. Pra, ndoshta Gazivoda [Liqeni] mund të jetë një vend për bashkëpunim dhe jo për konflikt”, përfundoi Cooper./BIRN/