Nga: Ben Andoni

Lajmi i orëve të fundit për nominimin e filmit me metrazh të shkurtër “Shok”, produksionit të përbashkët kosovaro-britanik, ka ngjallur shumë emocione në Kosovë. Për hir të së vërtetës, jo shumë në Shqipëri, që duket se vuan pak nga xhelozia artistike. Filmi “Shok” është nominuar për Oskar në kategorinë e filmave të shkurtër, por megjithatë vetë kosovarët megjithë çmimet e mëdha që ka marrë deri më tani filmi, kanë mbetur të befasuar. Kurse Ministria e tyre e Kulturës gati e ka tepruar, kurse i ka shtuar në nderimin e vet emrit të filmit edhe një “u”, duke e bërë “Shoku”, atë që do ta përfaqësojë në galanë botërore kinematografinë kosovare.

Lum Veseli dhe Andi Bajgora, dy aktorët kryesorë të filmit “Shok”, përballen me sfida gjatë luftës së Kosovës. Trajtimi është shumë interesant dhe tejet i thjeshtë dhe ka ardhur me regji dhe skenar të Jamie Donoughue, kurse producentët e filmit janë Eshref Durmishi dhe Harvey Ascott. Falë këtij ekipi, më 28 shkurt në Los Anxhelos, Kosova do ketë një motiv më shumë për të ndjekur mbrëmjen e madhe të Oskar-ëve.

Por ndërsa Kosova kulturore megjithë shqetësimet politike, buxhetet e pakta përballet me sfida dhe ka rezultate, Shqipëria në kinematografi është futur në qerthull pa rrugëdalje sa i përket fondeve dhe politikave të saj artistike tejet të kufizuara. Mbi të gjitha tematikat, ku mbizotëron një lloj stereotipi grotesk alla-shqip, ekzotizëm dhe humorin e zi…

E megjithatë edhe këto duken pak, pasi sot Shqipëria, vuan dhe mungesën e gjetjes së formave nga ku mund të shpërthejë energjia krijuese e brezave të tërë, ndër të cilët edhe ata që mund të kontribuojnë në artin kinematografik. Ka shkolla arti, Akademi, ka shkolla gazetarie, por s’ka produkt, pasi Qendra Kombëtare e Kinematografisë dhe Institucionet e tjera kulturore kanë dështuar të bëjnë plane me këtë produkt. Mungon krejt klima artistike, kurse pjesa më e madhe e artistëve kanë krijuar një klimë që vetëm artistike nuk është.

Që në vitin 1997, kur u formua Qendra Kombëtare e Kinematografisë, përgjegjëse e menaxhimit të fondeve publike për subjektet kinematografike, fondet zakonisht shkojnë për jo më shumë se tre filma: me metrazh të gjatë, artistik me metrazh të shkurtër, dokumentar dhe vizatimor. I gjithë ky angazhim bëhet gati me të njëjtin buxhet prej vitesh, e gjithnjë e me më pak vizion për lidhjen me vendet e rajonit (që janë me buxhet më të mirë se ne) etj.

E të mendosh se kinemaja shërben si një nga elementët kryesorë për identifikimin kulturor të një vendi, atëherë bindesh se sa shumë peshon indiferenca e autoriteteve për filmin, por edhe panjohja e problemit për gjetjen e rrugëve për zhvillimin e tij. Të kujtojmë se ato filma që kanë mbetur nga e shkuara janë ende sot e kësaj dite trashëgimia më e mirë për të njohur kulturën dhe historinë në shërbim të brezave të tërë. Dhe, seriozitetin, por edhe kulturën për të bashkëpunuar si mësim na e dha me subjektin e vet edhe filmi “Shok”, që u nominua këtë të enjte për Oskar.