Familjet e të zhdukurve nga Kosova kanë kërkuar nga autoritetet në Beograd dhe Prishtinë ta depolitizojnë çështjen e kërkimit të më shumë se 1.600 personave të zhdukur nga lufta e fundit në Kosovë 1998-99.

“Ne kemi të drejtë për një varrim të denjë të të dashurve tanë. Ne kemi të drejtë t’i ndjekim penalisht krimet e luftës. Kemi të drejtë për dëmshpërblim dhe ndërtimin e një memoriali për të zhdukurit në vendin e krimit,” tha Natasha Shqepanoviq, kryetare e Shoqatës së Familjeve të Viktimave të Kosovës.

Nga konferencat e përbashkëta për shtyp të 12 dhjetorit në Beograd dhe së fundi në Prishtinë, familjarët e personave të zhdukur, me rastin e Ditës Ndërkombëtare të të Drejtave të Njeriut më 10 dhjetor, u kanë bërë thirrje institucioneve kompetente ta zgjidhin këtë çështje.

Të afërmit nuk informohen

Bajram Qerkinaj nga Qendra Burimore për Persona të Zhdukur me bazë në Prishtinë, vlerësoi në Beograd se rezultatet nuk do të mungonin sikur autoritetet ta trajtonin kërkimin e personave të zhdukur si çështje humanitare.

“Politikanët nuk lejojnë që ky proces të ecë përpara. Ne nuk jemi mjaftueshëm të njohur me rezultatet sepse askush nuk na informon, prandaj bashkërisht po mundohemi të shpjegojmë se si është situata”, tha Qerkinaj.

Sipas të dhënave të Misionit të Bashkimit Evropian për Sundimin e Ligjit në Kosovë (EULEX) nga shtatori i këtij viti, 1.616 persona janë të zhdukur nga lufta e fundit në Kosovë. Komisioni Qeveritar për Personat e Zhdukur i Serbisë njoftoi se rreth dy të tretat e tyre janë shqiptarë, 568 janë serbë dhe joshqiptarë të tjerë.

Familjet e tyre kanë bërë apel së bashku që grupet punuese të Prishtinës dhe Beogradit për gjetjen e të zhdukurve, ta fillojnë sërish punën, sepse nuk janë takuar që nga viti 2021.

Lëvizja e fundit formale nga të dyja palët ishte më 2 maj, kur në Bruksel, në bisedimet për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, nënshkruan një deklaratë për të zhdukurit në periudhën 1998-2001.

Në atë dokument ata u angazhuan për bashkëpunim në identifikimin dhe hulumtimin e varreve, shkëmbimin e informatave dhe dokumentacioneve, si dhe realizimin e të drejtave të familjeve të të zhdukurve.

Një parakusht për pajtim

Natasha Shqepanoviq tha se gjetja e personave të zhdukur është parakusht për pajtim në Kosovë.

“E drejta jonë për të vërtetën po na shkelet nga përfaqësuesit e Qeverisë duke na hedhur pluhur në sy. Qëndrimi i tyre është se ata nuk kanë vullnet politik për të punuar së bashku për të hedhur dritë mbi fatin e personave të zhdukur”, tha Shçepanoviq.

EULEX-i njoftoi se autorët shpesh i fshehin provat e rrëmbimeve dhe vrasjeve të njerëzve, duke i varrosur trupat në varre të vogla sekrete, madje edhe në varreza.

Përfaqësuesi i Bashkimit Evropian, Miroslav Lajçak, dhe kreu i EULEX-it, Giovanni Pietro Barbano, së fundi kërkuan nga autoritetet në Prishtinë dhe Beograd që të bëjnë përparim në përcaktimin e fatit të të zhdukurve dhe t’u njohin familjeve të tyre të drejtën për të vërtetën.

EULEX-i njoftoi më 30 gusht se, që nga fillimi i mandatit të tij 15 vjet më parë, ka kryer 746 operacione në terren për gjetjen e të zhdukurve, duke përfshirë 200 zhvarrime. Ai njoftoi se i identifikoi eshtrat e 492 personave, përfshirë 339 personave të zhdukur./rel