Vizitoni thesaret kulturore: Udhëtim nëpër “Artefakte kulturore: Objekte kulturore dhe identitet në Ferizaj.” Mësoni per bibliotekën, teatrin, stacionin e trenit, mullinj dhe shtëpi tradicionale. Përjetoni thelbin e artefakteve kulturore dhe fuqinë e identitetit. Bashkohuni me ne në këtë aventurë.

Biblioteka Publike “Sadik Tafarshiku”

Objekti i bibliotekës është ndërtuar më 1908 duke hyrë në mesin e ndërtesave më të vjetra publike në qytetin e Ferizajt. Në të kaluarën kishte shërbyer si Komunë, më pas si Ent Pedagogjik. Për një kohë, bodrumi i saj ka shërbyer edhe si burg ku shumë banorë të kësaj ane kanë duruar dënime dhe maltretime të rënda nga ana pushtetit ushtarako-policor serb. Pas luftës së fundit në Kosovë (1998-1999), ky objekt u shndërrua në bibliotekë. Arkitektura e kësaj ndërtese shfaq një shkrirje unike të ndikimeve kulturore austriake dhe lindore.
Biblioteka Publike “Sadik Tafarshiku” qëndron si simbol i qëndrueshmërisë dhe transformimit, duke ruajtur dijen dhe duke nxitur ndjenjën e eksplorimit intelektual brenda komunitetit të Ferizajt. Ai shërben si një qendër kulturore, duke përqafuar konvergjencën e ndikimeve të ndryshme kulturore dhe duke ofruar një hapësirë për shkëmbimin e ideve dhe vlerësimin e letërsisë dhe të të mësuarit.

Teatri i qytetit “Adriana Abdullahu”

Teatri i qytetit në Ferizaj ka filluar të ndërtohet në vitin 1924 dhe ka përfunduar në vitin 1927. Fillimisht ka shërbyer si qendër gjimnastike. Nga viti 1943 e këndej, objekti filloi të përdoret për shfaqje teatrore amatore në Ferizaj. Themeluesi i teatrit ishte Hasan Dyngjeri. Me kalimin e viteve, ky teatër ka shfaqur një numër të konsiderueshëm prodhimesh teatrale të larmishme. Në vitin 2007, teatri kaloi nga një teatër amator në atë profesionist dhe mori emrin “Adriana Abdullahu”. Teatri “Adriana Abdullahu” ka dhënë kontribut të rëndësishëm në artin dramatik kombëtar, duke shërbyer si organizator i festivalit më të madh ndërkombëtar të teatrit për mbi 50 vjet.

Teatri i Qytetit “Adriana Abdullahu” qëndron si pikë referimi kulturore, duke promovuar artin skenik dhe duke ushqyer talentin artistik në Ferizaj.

Ndërtesa Stacioni i Trenit

Ndërtesa e Stacionit të Trenit u ndërtua në 1873 pas përfundimit të ndërtimit të hekurudhës. Ajo qëndron si ndërtesa më e vjetër publike në qytet. Hekurudha ishte projektuar nga francezët, të cilët kishin ndërmarrë projekte të shumta në territoret e Perandorisë Osmane. Kjo hekurudhë luajti një rol vendimtar në zhvillimin e qytetit të Ferizajt, i cili me kalimin e viteve u zgjerua duke u bërë një vendbanim i madh. Hekurudha njihej në popull si “udha e frëngut”.

Gjatë gjithë ekzistencës së saj, kjo hekurudhë ngjall kujtime të shumta dhe ka qenë vendndodhja e shumë ngjarjeve historike. Ajo zë një vend të rëndësishëm në histori, duke filluar me depërtimin e qindra mijëra hebrenjëve drejt kampeve të përqendrimit nazist, gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ajo gjithashtu mbetet e ngulitur në kujtesën tonë kolektive si dëshmi e dëbimit masiv të qindra mijëra shqiptarëve të Kosovës, si rezultat i dhunës dhe gjenocidit serb të shkaktuar mbi popullin shqiptar gjatë luftës në Kosovë (1998-99).

Ndërtesa e Stacionit të Trenit qëndron si një testament për të kaluarën e qytetit dhe ndikimin e qëndrueshëm të ngjarjeve historike. Simbolizon ndërlidhjen e kulturave, qëndrueshmërinë e shpirtit njerëzor dhe rëndësinë e të kujtuarit dhe të mësuarit nga historia.

Mulliri i Nikës

Mulliri i Nikës, i vendosur në perëndim të qytetit të Ferizajt, në afërsi të Bifurkacionit të lumit Nerodime, është një nga mullinjtë e njohur me ujë në këtë zonë. Besohet se është ndërtuar gjatë sundimit osman në shekullin e 17-të. Duke parë së kishte filluar që arkitektura e këtij mulliri të degradohej nga pesha e rëndë e shekujve, atëherë u pa si nevojë e domosdoshme të përmirësohet gjendja e tij, dhe në vitin 2003 u rindërtua, duke synuar në ruajtjen e formës dhe dukjes që kishte.

Mulliri i Nikës qëndron si një pikë referimi kulturore, duke simbolizuar trashëgiminë e pasur të qytetit dhe praktikat tradicionale të mullirit. Restaurimi i tij i lejon vizitorët të vlerësojnë rëndësinë e tij historike dhe bukurinë arkitekturore.

Mulliri i Madh

I ndërtuar gjatë viteve 1770, Mulliri i Madh ishte një pikë referimi e njohur në rajonin e Ferizajt dhe më gjerë. Me gjashtë gurët e tij bluarëse të fuqizuara nga një turbinë uji, ky mulli ishte një qendër aktiviteti, duke i shndërruar kokrrat në miell. Njerëzit nga e gjithë Kosova do të prisnin me padurim radhën e tyre për të parë procesin magjepsës të bluarjes së grurit, shpesh duke kaluar ditë në pritje. Për t’i akomoduar këta vizitorë, aty pranë qëndronte një bujtinë mikpritëse, duke ofruar rehati dhe pushim për musafirët.

Përjetoni joshjen e historisë ndërsa gërmoni në trashëgiminë magjepsëse të Mullirit të Madh.

Mulliri Nerodime e Epërme

Mulliri në Nerodime të Epërme i përket shekullit XX-të, i cili është funksional dhe mundëson bluarjen e misrit. Ndër vite, forma u mullirit ka pësuar ndryshime, është zvogëluar paksa dhe është përshtatur që të punoj vetëm me dy gurë të cilët ndihmojnë në bluarjen e misrit.

Mulliri i Selman Begës

I vendosur mes ujërave të rrjedhshëm të Lumit të Madh dhe lumit Nerodime.

Ky mulli, i cili daton në fillim të shekullit të 20-të, ka pësuar rinovime gjatë viteve, duke ruajtur rëndësinë e tij historike.
I rindërtuar në vitin 2012, mulliri tani qëndron me krenari, ku brenda tij gjendet vetëm një guri që është përdorur për bluarje të misrit.
Ky gur shërben si një kujtesë e qëllimit fillestar të mullirit dhe përpjekjeve të atyre që punuan brenda mureve të tij.

Mulliri i Selman Begut simbolizon qëndrueshmërinë, lidhjen e traditës dhe përparimin. Hyni në botën e Mullirit të Selman Begut, ku jehonat e së shkuarës ndërthuren me bukurinë e së tashmes.

Shtëpia tradicionale në Koshare

Shtëpia e Hasan Fazliut në fshatin Koshare paraqet një stil arkitekturor popullor, karakteristik për arkitekturën dhe ndërtimet që gjenden në pjesë të ndryshme të Kosovës, kryesisht në Rrafshin e Kosovës. Këtu hasim një ndërthurje të teknikave dhe materialeve të ndërtimit, siç janë druri me qerpiçin, të cilat mundësojnë ndërtimin dhe lidhjen e mureve me llaç. Këto praktika ndërtimi ishin të përhapura gjatë gjithë shekullit të 19-të dhe vazhduan në shekullin e 20-të.

Shtëpia e Emrush Jasharit në Jezerc

Zhytuni në praninë e një kompleksi banesor që përfaqëson arkitekturën tradicionale karakteristike të shumë shtëpive në Jezerc. Mes kalimit të kohës, kjo shtëpi qëndron si një dëshmi e shpirtit të qëndrueshëm të rajonit, duke treguar vlerën e përjetshme të ndërtimit të shtëpive duke përdorur materiale guri vendas. Edhe në ditët e sotme ka arritur t’i rezistojë kohës, duke ruajtur trashëgiminë e dashur të kësaj zone. Me origjinën e saj që nga viti 1830, kjo shtëpi e mrekullueshme qëndron si një relike e gjallë e një epoke të shkuar.

Për më shumë informacione, vizitoni: www.visit-ferizaj.com

ARTIKULL I SPONSORUAR