Një teknikë e aftë për të shndërruar qelizat burimore njerëzore në qeliza që prodhojnë insulinë mund të mbajë premtime të mëdha për trajtimet e ardhshme të diabetit, nëse rezultatet e para nga eksperimenti i fundit me minj mund të përsëritet me sukses te njerëzit.

Në një studim të vitit 2020, studiuesit zbuluan një mënyrë të re për të bashkuar qelizat burimore pluripotente njerëzore (hPSCs) në qelizat beta të pankreasit që prodhojnë insulinë. Kur këto qeliza që prodhojnë insulinë u transplantuan në minj të induktuar të kishin një formë akute të diabetit, gjendja e tyre u shërua me shpejtësi, shkruan Science Alert transmeton portali arbresh.info

“Këta minj kishin diabet shumë të rëndë me lexime të sheqerit në gjak prej më shumë se 500 miligramë për decilitër gjak,  nivele që mund të jenë fatale për një person,” shpjegoi inxhinieri biomjekësor Jeffrey R. Millman nga Universiteti i Uashingtonit në shkurt të vitit të kaluar.

“Kur u dhamë minjve qelizat sekretuese të insulinës, brenda dy javësh nivelet e tyre të glukozës në gjak ishin kthyer në normale dhe qëndruan të tilla për shumë muaj”.

Qelizat staminale pluripotente janë në thelb qeliza boshe, të pa diferencuara me aftësinë për t’u rritur në lloje të tjera qelizash që ekzistojnë në të gjithë trupin. Shfrytëzimi i këtij potenciali, në kontekstin diabetik, do të thotë se studiuesit mund të krijojnë mënyra për të modifikuar qelizat burimore për t’u bërë qelizat prodhuese të insulinës që diabetikët u mungojnë, duke i ndihmuar ata të kontrollojnë sheqerin e lartë në gjak dhe të qëndrojnë të shëndetshëm.

Shkencëtarët kanë hetuar se si ta bëjnë këtë për vite me radhë, duke raportuar një numër suksesesh në rritje në modelet e kafshëve ndërsa të kuptuarit tonë për proceset pas manipulimit të qelizave burimore rritet.

Laboratori i Millman ka qenë gjithashtu i zënë. Në vitin 2016, ata shpikën një mënyrë për të prodhuar qeliza sekretuese të insulinës – që rrjedhin nga pacientët me diabet të tipit 1 – që funksiononin në përgjigje të glukozës. Disa vite më vonë, ata mësuan se si të rrisin nivelin e sekretimit të insulinës në qelizat beta të pankreasit që rrjedhin nga qelizat burimore.

Në punën e fundit, ata trajtuan një sfidë tjetër: zvogëlimin e sasisë së qelizave “jashtë objektivit” të prodhuara në këto procese, kur qelizat e zbrazëta diferencohen në lloje të tjera qelizash të padëshiruara.

“Një problem i zakonshëm kur po përpiqeni të transformoni një qelizë burimore njerëzore në një qelizë beta që prodhon insulinë – ose një neuron ose një qelizë zemre – është se ju prodhoni gjithashtu qeliza të tjera që nuk i dëshironi,” tha Millman.

“Në rastin e qelizave beta, ne mund të marrim lloje të tjera të qelizave të pankreasit ose qelizave të mëlçisë.”

Këto qeliza ‘jashtë objektivit’ nuk janë të dëmshme, por ato gjithashtu nuk janë funksionale për qëllime si kontrolli i glukozës, i cili kufizon ndikimin korrigjues të trajtimeve me qeliza staminale, duke qenë se po punoni me qeliza më pak të rëndësishme terapeutike, shpjeguan studiuesit.

Megjithatë, kjo teknikë e fundit duket se mund të mbajë diferencimin e qelizave në objektiv.
Në studimin e vitit 2020, ekipi zbuloi se faktorët e transkriptimit që i shtyjnë qelizat burimore drejt shndërrimit të qelizave pankreatike janë të lidhur me gjendjen e citoskeletit të qelizës, një strukturë mbështetëse brenda qelizave që vepron si një lloj skeleti, i përbërë nga mikrofilamente të fibrave të ndryshme proteinike. .

Një nga këto proteina quhet aktina, e cila luan një rol të rëndësishëm në funksionin qelizor dhe, siç rezulton, edhe diferencimin e qelizave.

“Ne zbuluam se manipulimi i ndërveprimeve qelizë-biomaterial dhe gjendja e citoskeletit të aktinës ndryshoi kohën e shprehjes së faktorit të transkriptimit endokrin dhe aftësinë e paraardhësve të pankreasit për t’u diferencuar në qeliza beta të rrjedhura nga qelizat burimore,” shpjeguan autorët në punimin e tyre.

Me fjalë të tjera, ne mund të sigurojmë në mënyrë më efikase prodhimin e qelizave që prodhojnë insulinë duke kontrolluar citoskeletin e aktinës dhe aftësia për ta bërë këtë premton mirë për të ardhmen e trajtimeve me qeliza burimore, nëse modeli i miut të ekipit është diçka për të shkuar.

“Ne ishim në gjendje të krijonim më shumë qeliza beta dhe ato qeliza funksionuan më mirë te minjtë, disa prej të cilëve mbetën të kuruara për më shumë se një vit,” shpjegoi Millman; kafshët e kontrollit, të cilëve nuk iu dhanë transplantet e qelizave, përfunduan me vdekje, aq sa ishte ashpërsia e diabetit të tyre të induktuar.

Kjo nuk është e gjitha. Të njëjtat manipulime citoskeletore treguan gjithashtu potencial për të kontrolluar më mirë diferencimin e llojeve të tjera të qelizave, duke përfshirë qelizat e mëlçisë, ezofagut, stomakut dhe zorrëve, thonë studiuesit. Nëse po, teknika mund të përmirësojë trajtimet e qelizave staminale për lloje të tjera të patologjive, jo vetëm diabetin.

Natyrisht, nuk mund të dalim përpara, pasi kjo metodë deri më tani është testuar vetëm te kafshët; siç theksojnë studiuesit, ne jemi shumë larg për të shëruar njerëzit me këtë lloj trajtimi eksperimental.

Thënë kështu, rezultatet janë sigurisht premtuese dhe mund të tregojnë rrugën drejt një të ardhmeje ku ne mund ta bëjmë pikërisht këtë.

“Studimi ynë në tërësi thekson se dinamika citoskeletore funksionon në mënyrë sinergjike me faktorët biokimikë të tretshëm për të rregulluar fatin e qelizave endodermal, duke hapur mundësi të reja për të përmirësuar rezultatet e diferencimit,” përfunduan autorët.

Gjetjet janë raportuar në Nature Biotechnology.

Një version i këtij artikulli u botua për herë të parë në shkurt të vitit 2020. /arbresh.info/