Edhe pse me një popullsi sa 1/10 e botës, kontinenti evropian mbetet më i godituri sa i përket pandemisë së Covid. Por ajo çfarë ka ndodhur më vdekjet të shkakuara nga virusi nuk ka qenë e njëjtë në Evropën Perëndimore dhe atë Lindore.

JavaNews sjell më poshtë një pasqyrim të asaj çfarë ka ndodhur në një vit në dy krahët e kontinentit. Sa i përket rastit të Shqipërisë, vendi ynë ka pasur thuajse të njëjtin ‘fat’ me Evropën Lindore. Në 30 shtator Shqipëria numëronte 387 viktima nga Covid, teksa lehtësimi i masave solli edhe shifrat që kemi sot. Është e lehtë të akuzosh në skenën politike për fshehje të numrit të vdekjeve, apo ato që quhen ‘vdejke të tepërta’ por i gjithë kontinenti sot numëron 450 mijë të tilla. Por përtej eksperiencave, analiza del në konkluzionin se kjo pandemi është e vështirë kudo, edhe në sistemet më të përparuara. Për të ilustruar këtë të fundit, mjafton shembulli i festave të fundvititi për të kuptuar se si Evropa Perëndimore u gjunjëzua edhe një herë para infektimeve dhe vdekjeve.

Kjo pandemi është njësoj e vështirë kudo, edhe në shtete me sisteme shumë më të përparuara.

Numri i të vdekurve nga pandemia e koronavirusit është rritur në të gjithë Evropën, duke marrë mbi 450,000 jetë. Por humbja e jetës ka qenë e pabarabartë midis Evropës Lindore dhe Perëndimore. Vendet lindore në fakt i shpëtuan më të keqes nga vala e parë që shkatërroi Perëndimin falë bllokimeve të hershme dhe masave të ashpra të distancimit shoqëror.

Por në vjeshtë dhe në dimër, vendet lindore i zbutën disa masa bllokimi dhe deri në fund të vitit 2020 pandemia i kishte goditur edhe ata.

Për sa i përket vdekjeve të tepërta – numri i vdekjeve përtej asaj që ishte normale në vitet e fundit – Evropa Lindore ka parë kulme të mëdha mbi nivelet normale në fund të vitit. Pandemia e Evropës ka qenë një histori e dy Evropave: Një në perëndim, një në lindje. Njëri një pranverë shkatërruese, tjetra një vjeshtë tragjike.

Diferenca në përqindje midis vdekjeve të regjistruara në 2020 çdo javë dhe numrit mesatar të regjistruar për të njëjtat javë gjatë 5 viteve të mëparshme ilustron kontrastin e fortë në trajektoret që mori pandemia midis vendeve të Evropës Perëndimore dhe Lindore.

Në Perëndim, vdekjet e tepërta gjatë muajve të parë të pandemisë u rritën shpejt në Itali, duke u rritur 84% mbi mesataren në javën e fundit të Marsit dhe u përqendruan veçanërisht në rajonin e Lombardisë. Në Belgjikë, vdekjet arritën kulmin në 106% mbi mesataren në javën e dytë të Prillit, në 113% mbi mesataren në Angli dhe Uells në javën e tretë dhe 156% më të larta në Spanjë, e cila pa 12,648 më shumë vdekje sesa mesatarja në javën e parë të prillit, megjithëse vetëm 5,838 u raportuan zyrtarisht se ishin për shkak të koronavirusit sipas të dhënave nga “Our World in Data”, e cila përpilon statistikat ndërkombëtare.

Por në Lindje, valë të mëdha vdekjesh të tepërta nuk u shfaqën deri në fund të vitit. Republika Çeke arriti kulmin në mbi 106% mbi normën javën e parë në nëntor, në 109% në Slloveni në javën e fundit, në 107% në Poloni në javën e dytë dhe në Bullgari kishte 2.596 vdekje të tepërt, ose 124% më shumë vdekje sesa mesatarja, në javën e fundit në nëntor.

Krahasimi i dy kulmeve të vdekjeve të tepërta tregon se shumë vende të mëdha të Evropës Perëndimore përjetuan kulme shumë më të mëdha të vdekjeve të tepërta në fillim të pandemisë. Por në Evropën Lindore, kjo prirje u përmbys.

Në fakt, Bullgaria, Hungaria, Kroacia, Polonia, Republika Çeke, Sllovakia dhe Letonia nuk hasën në vdekje javore të tepërta që të rriten më shumë se 10% mbi mesataren në gjysmën e parë të vitit 2020.

Por pse ndarja midis lindjes dhe perëndimit u bë kaq e ashpër?

Italia – e cila ishte epiqendra evropiane e pandemisë kur shpërtheu për herë të parë – Spanja, Hollanda, Franca dhe Mbretëria e Bashkuar vendosën masa bllokimi vetëm pasi numri i rasteve dhe vdekjeve ishin tashmë të larta.
Spanja, e cila kishte rritjen më të lartë javore të vdekjeve të tepërta nga të gjitha vendet evropiane në gjysmën e parë të vitit 2020, njoftoi masa të ashpra bllokimi rreth gjashtë javë pasi u shfaq çështja e parë, në të cilën kohë vendi kishte regjistruar pothuajse 200 vdekje dhe po fillonte të shihte mijëra infeksione të reja çdo ditë.

Në të gjithë kontinentin, Bullgaria shpalli një emergjencë një-mujore epidemike në 13 Mars me vetëm një vdekje të regjistruar COVID-19. Vendi i Evropës Lindore nuk i kishte as 200 vdekje deri në fund të qershorit.

Por pas një bllokimi të rreptë të hershëm, Bullgaria filloi të tërhiqej dhe deri në qershor lehtësoi shumicën e masave kufizuese që vendosi në mes të marsit, duke lejuar që restorantet dhe qendrat tregtare të rihapnin dhe të hiqnin ndalimet për udhëtimet ndër-qytet. Ajo hoqi gjithashtu ndalimin e hyrjeve për qytetarët nga BE.

Dikur një nga vendet më pak të prekura evropiane në fazat e hershme të pandemisë, Bullgaria pa nivelet e vdekjeve të rriten, duke regjistruar 6,551 vdekje të raportuara zyrtarisht nga COVID-19 dhe pothuajse 16,419 vdekje të tepërta në javët nga shtatori deri në fund të vitit 2020. Pa llogaritur edhe spitalet të mbingarkuara.

Me vetëm një të dhjetën e popullsisë së botës, Evropa mbetet – së bashku me Shtetet e Bashkuara – një nga rajonet më të prekura.

Pas një rritje të rasteve në tetor dhe nëntor, shumë vende evropiane kanë frenuar infeksionet duke vendosur bllokime më të rrepta dhe kufizime shoqërore, por një rritje tragjike nga festimet e fundvitit ka të ngjarë të jetë shkaku për numrin më të lartë ditor të vdekjeve COVID-19 në Evropë, raportuar në 5.089, më 19 janar 2021.

Në Irlandë, shfestimet e Krishtlindjeve ishte arsyeja që ajo të shkonte nga shkalla më e ulët e infeksionit në Bashkimin Evropian në atë më të lartën, thanë zyrtarët e shëndetësisë. Dy javë më vonë, më 10 janar, Irlanda do të raportonte më shumë se 1,300 infeksione të reja COVID-19 për një milion njerëz mesatarisht çdo ditë, niveli më i lartë për frymë në Evropë.

Qeveritë në të gjithë Evropën njoftuan në mes të janarit bllokime dhe frenime më të forta dhe më të gjata të koronavirusit mes frikës për një variant me përhapje të shpejtë të zbuluar së pari në Britani që ka shkaktuar rritjen e rasteve atje.

Sot, BE parashikon lehtësim nga vaksinat

Malta dhe Danimarka kanë administruar më shumë vaksina në BE me përkatësisht 6.08 dhe 4.49 doza për 100 persona. Të gjithë vendet anëtare të BE-së janë shumë prapa Izraelit me 54.78, Mbretëria e Bashkuar me 13.95 dhe Shtetet e Bashkuara me 8.94 që nga 30 janari 2021.

Shpresa qëndron te vaksinat, por shpërndarja në pjesën më të madhe të Evropës ka qenë e mbushur me probleme të prodhimit dhe shpërndarjes.