Dhunë policore dhe rebelim protestuesish në rrugët e Beogradit dhe të disa qyteteve të Serbisë, por edhe mijëra njerëz që mblidhen në protesta, përkundër pandemisë së koronavirusit. Këto janë imazhe që i shkuan botës nga Serbia, në dy ditët e fundit.

Arsye e protestës së parë në Beograd, të martën, më 7 korrik, ishte paralajmërimi i presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, se mund të vendosë orë policore në kryeqytet gjatë fundjavës, për shkak të rritjes së numrit të njerëzve të infektuar me koronavirus.

Zemërimi në rrugë u rrit shpejt. Qytetarët, si shkak për protestë, përmendën “pakënaqësinë”, jo vetëm për shkak të masave epidemiologjike, por edhe për shkak të Partisë Përparimtare Serbe, që mban pushtetin, dhe të dhunës së policisë në protestën e parë.

Zyrtarët e Partisë Përparimtare Serbe, që udhëhiqet nga Vuçiq, i përshkruan protestat si “anarki” dhe “përpjekje e dhunshme për të rrëzuar qeverinë”, ndërsa Vuçiq fajësoi “të djathtët dhe ekstremistët”.

Nga ana tjetër, opozita e mbledhur rreth partive që i bojkotuan zgjedhjet e muajit të kaluar në Serbi, u distancua nga organizimi i protestave dhe pjesëmarrja në trazira, me akuzat se “qeveria ka dërguar huliganë për të diskredituar protestat” – siç vlerësoi lideri opozitar i Aleancës për Serbinë, Dragan Gjillas. Ai tha se “opozita do të jetë me njerëzit në rrugë”.

Organizatat joqeveritare e dënuan përdorimin e tepërt të forcës së policisë ndaj qytetarëve dhe kërkuan dorëheqjen e oficerëve të lartë të policisë për shkak të trazirave.

Drejtori i policisë, Vlladimir Rebiq, i hodhi poshtë pretendimet për brutalitetin e policisë. Por, reagime bënë edhe zyrtarët evropianë dhe Ambasada e SHBA-së në Beograd.

Si ka nisur?
Vetëm disa orë pasi presidenti i Serbisë, Vuçiq, paralajmëroi mundësinë e vendosjes së orës policore në Beograd për të frenuar përhapjen e koronavirusit, qytetarët filluan të mblidhen në qendër të qytetit.

Masat e paralajmëruara kufizuese, mënyra se si presidenti i Serbisë u drejtohet qytetarëve, kriza epidemiologjike për të cilën disa qytetarë fajësojnë qeverinë, pasi ka lejuar mbajtjen e zgjedhjeve më 21 qershor dhe organizimin e manifestimeve, dyshimet mbi të dhënat zyrtare të të infekturave dhe viktimave me koronavirus janë disa aryse që qytetarët i kanë shprehur në mediat sociale, me ftesat për t’u mbledhur në qendër të Beogradit.

Shumë shpejt, disa mijëra njerëz u mblodhën para Kuvendit të Serbisë dhe, disa orë më vonë, pasuan trazirat, në të cilat morën pjesë një numër i vogël i demonstruesve të mbledhur.

Kush janë organizatorët?
Deri më tash, asnjë organizatë, grup formal apo joformal i qytetarëve, nuk ka qëndruar prapa organizimit të protestave para Kuvendit të Serbisë në Beograd dhe as prapa protestave në qytete të tjera të Serbisë. Ftesat për qytetarë që të mblidhen, u dërguan nga profile të ndryshme në rrjetet sociale.

Drejtori i policisë, Rebiq, tha të mërkurën në një konferencë për media se policia do të zbulojë se kush është përgjegjës për organizimin e protestës që u mbajt një ditë më parë. Megjithatë, ai emëroi Srgjan Nogon dhe Damnjan Knezheviqin si përgjegjës për sulme ndaj policisë dhe ndaj Kuvendit të Serbisë, të martën mbrëma.

Srgjan Nogo është ish-funksionar i lëvizjes së djathtë Dveri. Në fjalimet e tij, ai mbron politikën e krahut të djathtë – me qëndrime të theksuara anti-migrante.

Pas protestës të martën mbrëma, policia nuk e arrestoi dhe ai u pa para Kuvendit të Serbisë edhe të mërkurën në mbrëmje.

Damnjan Knezheviq është i njohur për publikun si organizator i patrullave të njerëzve kundër migrantëve. Ai u ndalua të martën mbrëma, por nuk dihet nëse iu cakta masa e arrestit.

Në fjalimin e parë para publikut, pas protestës të martën, Vuçiq tha se ishte një “protestë agresive politike” dhe se “persona nga organizatat e krahut të djathtë” i filluan incidentet.

“Ekstremistët e organizatave pro-fashiste sulmuan Kuvendin popullor [dhe] hynë në të – gjë që paraqet kryerje të së paku dy akteve kriminale. Ata sulmuan brutalisht forcat e policisë serbe për disa orë, i fyen dhe i sulmuan”, tha Vuçiq.

Ai gjithashtu deklaroi se në protestë “ishin të pranishme të gjitha llojet e ndikimit dhe shërbimet e huaja të sigurisë”, por nuk specifikoi se cilat shërbime dhe vende ishin të përfshira.

Cilat janë kërkesat?
Meqenëse nuk ka organizatorë të protestave, kërkesat e demonstruesve nuk janë zyrtarizuar. Megjithatë, një pjesë e opozitës i paraqiti kërkesat e saj para autoriteteve të Serbisë.

“Dhuna është drejtuar dhe opozita do të jetë me njerëzit në rrugë”, ishte mesazhi nga konferenca për media e bllokut të opozitës Aleanca për Serbinë.

Përfaqësuesit e saj i hodhën poshtë pretendimet e disa zyrtarëve të Partisë Përparimtare Serbe se ata qëndrojnë prapa organizimit të protestave dhe dhunës.

“Kjo është një protestë e njerëzve që nuk mund të durojnë më dhunën e shtetit kundër tyre”, tha presidenti i Partisë Liria dhe Drejtësia, Dragan Gjillas.

Ai deklaroi se “huliganët dhe një pjesë e policisë mbrojnë vetëm [presidentin serb, Aleksandar Vuçiq]” dhe se njerëzit janë “të vetmit që në Serbi nuk i mbron askush”.

Udhëheqësi i Dverit, Boshko Obradoviq, tha se u godit me shkopinj gjatë protestës të mërkurën, kur xhandarmëria filloi t’i shpërndajë ata që u mblodhën para Kuvendit të Serbisë.

Një ditë më parë, një grup demonstruesish sulmoi edhe udhëheqësin e Partisë Popullore, Vuk Jeremiq.

Përse dëgjohen parulla për Kosovën?
Mesashet për policinë: “Shkoni në Kosovë” dhe këngët për Kosovën kanë bërë jehonë për dy net në rrugët e Beogradit.

Slogane nacionaliste u thirrën nga disa demonstrues përpara përleshjeve me policinë.

Tani, është e vështirë të thuhet se në çfarë mase janë përfshirë lëvizjet e krahut të djathtë në protesta, por çështja e statusit të Kosovës është në fokusin e organizatave ekstreme të këtij lloji në Serbi.

Vuçiq gjithashtu iu referua mesazheve për Kosovën në protesta.

Ai tha të mërkurën se nuk po shkonte në Bruksel për negociatat me kryeministrin e Kosovës, Avdullah Hoti, “për të tradhtuar”, por “për të luftuar për popullin e tij”.

Sipas zyrtarëve të BE-së, të cilët shprehën shqetësimin e tyre për ngjarjet në Serbi, trazirat nuk do të ndikojnë në agjendën e vendosur në lidhje me dialogun midis Serbisë dhe Kosovës, sepse këto dy gjëra “nuk janë të lidhura”.

Dialogu midis Prishtinës dhe Beogradit do të vazhdojë të dielën, më 12 korrik, kur Hoti dhe Vuçiq të takohen në Bruksel me ndërmjetësimin e negociatorit të Bashkimit Evropian, Mirosllav Lajçak.

Dialogu ka ngecur që nga 8 nëntori i vitit 2018, kur përfaqësuesit e dy palëve janë takuar për herë të fundit në Bruksel.

Si reagoi bota ndaj protestave në Serbi?
Disa organizata joqeveritare vendase vlerësuan se gjatë ndërhyrjeve të policisë, u përdor forca që nuk ishte e ligjshme dhe e justifikueshme.

Komisioni Evropian tha se masat kufizuese për shkak të pandemisë së koronavirusit nuk duhet të rrezikojnë të drejtën për t’u tubuar në mënyrë paqësore.

Ambasada e SHBA-së në Beograd i dënoi të gjitha format e dhunës:

“…përfshirë atë që na duket neve si sulm i koordinuar ndaj policisë, që u duk sikur donte të provokonte reagime të tepërta, si dhe atë që duket si përdorim i tepruar i forcës nga ana e policisë”, tha Ambasada amerikane./REL