Ekziston një numër, i ndryshëm për secilën sëmundje, e cila quhet “erre con zero” dhe tregon njerëzit që, mesatarisht, pra secili individ i infektuar infekton: nëse ajo shifër është më pak se 1, përhapja ndalet vetë. Matematika e ngjitjes është e thjeshtë.

Tani që kemi mësuar të lajmë duart siç duhet, aspekti i dytë, ndaj të cilit duhet të tërheqim vëmendjen tonë, është për çudi, matematikë. Nëse heqim dorë nga përpjekja, rrezikojmë të mos kuptojmë shumë nga ato që po na ndodhin dhe duke e lënë veten të merret, si shumë në këto orë, nga sugjerime të pabazuara. Për të filluar, le të ndahemi në tre grupe.

Një sekret i matematikës është që asnjëherë të mos shkoni shumë larg për delikatet, dhe matematika koronavirus dallon popullsinë, të gjithë ne, në një mënyrë të papërpunuar: ka të Prekshmit (S), domethënë njerëzit që mund të infektohen; të infektuarit (I), domethënë ata që tashmë janë infektuar; te rimëkëmburit (R), domethënë ata që janë infektuar, kanë dalë prej tij dhe nuk e transmetojnë më virusin. Secili prej nesh është në gjendje ta gjej veten menjëherë në njërën nga këto kategori, inicialet e të cilit formojnë emrin e modelit të cilit i janë kthyer epidemiologët javët e fundit si një orakull: modeli SIR.

Brenda modelit SIR, brenda zemrës së çdo infeksioni, një numër është i fshehur, i ndryshëm për secilën sëmundje “erre con zero”, dhe kuptimi i tij është i lehtë për tu interpretuar: R0 është numri i njerëzve që, mesatarisht, çdo individ i infektuar infekton nga ana tjetër. Për fruthin, për shembull, R0 vlerësohet të jetë rreth 15.

Kjo do të thotë, gjatë një shpërthimi të fruthit, një person i infektuar infekton mesatarisht pesëmbëdhjetë të tjerë, nëse asnjë nuk vaksinohet. Për shytat, R0 është afërsisht 10. Për koronavirusin tonë, vlerësimi i R0 është rreth 2.5. Këtu dikush menjëherë hidhet në përfundime dhe ndalon së lexuari: «Hurra! Është e ulët! Në ferr me matematikë! ». Por tani nuk duam të nxitojmë të përcaktojmë nëse mosha zero e koronavirusit është e lartë apo e ulët.

Ne jemi të interesuar të dimë, në përgjithësi, se gjërat shkojnë me të vërtetë mirë kur R0 është më pak se 1. Nëse secili i infektuar nuk infekton të paktën një person tjetër, përhapja ndalon vetvetiu, sëmundja është një zjarr kashte, një shpërthim vakum. Nëse përkundrazi, R0 është më i madh se 1, madje edhe pak, ne jemi në prag të një epidemie te mundshme.

Në periudhën e parë, gjithnjë e më shumë njerëz infektohen më shpejt dhe më shpejt. Sa shpejt, varet nga madhësia e R0 dhe nga një variabël tjetër themelor i kësaj matematike transparente dhe vendimtare: koha mesatare që kalon kur një person është i infektuar dhe momenti në të cilin i njëjti person infekton një tjetër – një dritare kohe e cila, në rastin e Covid-19, vlerësohet rreth shtatë ditë.

Duke përthithur këtë informacion të vogël, mund të përmbledhim të gjitha përpjekjet institucionale, të gjitha masat “drakoniane”, karantinat, mbylljen e shkollave dhe teatrove dhe muzeve, rrugët boshe, në një qëllim të vetëm matematikor: të ulim vlerën e R0. Kjo është ajo që ne po bëjmë me sakrificat tona të dhimbshme. Sepse kur R0 bie, zgjerimi ngadalësohet. Dhe kur R0 rikthehet me shumë kujdes nën vlerën kritike të 1, difuzioni fillon të ndalet.
Pra per te pare shkallen e vështirësisë dhe zgjidhjen e problemit duhet te përqendrohemi ne këtë analize te thjeshte matematikore.

Burimi:Corriere della sera/arbresh.info/