Miratimi nga parlamenti shqiptar i legjislacionit të diskutueshëm pjesë e të ashtuquajturës paketa “anti-shpifje”, është një njollë e zezë përballë angazhimit të tij për të ndarë vlerat e Bashkimit Evropian dhe reflekton kontrollin në rritje mbytës të qeverisë së Partisë Socialiste mbi lirinë e shprehjes, paralajmërojnë ekspertët e mediave.

Qeveria e kryeministrit Edi Rama thotë se paketa e ligjeve, e miratuar nga parlamenti në 18 dhjetor, është krijuar për të mbrojtur individët nga sulmet e pabaza në internet, por grupet e të drejtave të njeriut dhe ekspertët e mediave thonë se kjo do t’u dhurojë autoriteteve kompetenca të gjera për të censuruar median online.

Rama nuk u tërhoq nga miratimi i ligjeve megjithë paralajmërimet e Komisionit Europian – krahu ekzekutiv i BE-së, ku Shqipëria dëshiron të anëtarësohet – të organizatave vendase dhe ndërkombëtare të mediave dhe gazetarët protestues, duke i thënë parlamentit:

” Antishpifja” një domosdoshmëri për të garantuar të drejtat e individit dhe mundësinë për të reaguar ligjërisht ndaj cënimit publik të dinjitetit personal apo shantazhit për shkak të detyrës ose sipërmarrjes në treg, pa cënuar aspak lirinë e shprehjes dhe pluralizmin e burimeve të informimit.”

“Kam pasur bisedime me Bashkimin Evropian dhe Këshillin e Europës,” tha ai, “dhe u kam thënë atyre:” Ju nuk e keni lexuar ligjin për të cilin po flisni. “”

Kritikët e Ramës, sidoqoftë, thonë se kokëfortësia e kryeministrit hedh dyshime mbi kredenciale demokratike të qeverisë së tij. Ajo gjithashtu qëndron në kontrast të ashpër me qëllimin e deklaruar të qeverisë së tij për të hapur negociatat e anëtarësimit me BE dhe popullaritetin e Brukselit midis shqiptarëve për dy dekadat e fundit.

Ligjet krijojnë një Këshill Ankesash brenda Autoritetit të Mediave me fuqinë për të rishikuar përmbajtjen e mediave online dhe vendosjen e gjobave të rëndë në rast se këto të fundit refuzonjnë të heqin lajme që këshilli i konsideron të debatueshme. Miratimi i paketës anti-shipje vjen pas vitesh ankesave gjithnjë e më të hidhura nga Rama për mbulimin mediatik të socialistëve të tij, në pushtet që nga viti 2013.

” Nuk ka asnjë diskutim. Me kalimin e ligjit gjoja kundër shpifjeve në Kuvend, Shqipëria është me një zyrë administrative censure për mediat që shfaqen në web. Jo vetëm portalet, sikundër thonë.,” shkruan në Facebook filozofi dhe eksperti i medias, Artan Fuga menjëherë pas miratimit të ligjit .

Duke e gjykuar median nga një zyrë dhe jo nga një gjykatë, duke i dhënë kësaj agjencie publike që nuk është gjykatë të drejtën që ta detyrojë median t’a heqi një përmbajtje të caktuar, në këtë kuptim Shqipëria ribëhet me zyrë censure.

“Do të jetë një zyrë jo një gjykatë që do të gjykojë mediat dhe kjo zyrë do të ketë fuqinë të detyrojë mediat të heqin lajme të caktuara. Vërjani emrin si të doni, zyra e censurës pavarësisht nga emri mbetet zyrë censure”.

Fuqia për të mbyllur faqet online pa vendim gjykate

Shqipëria ka qenë një kandidat për anëtarësim në BE që nga viti 2014, por liderët e BE-së – duke hedhur poshtë vazhdimisht rekomandimet e Komisionit – kanë refuzuar të hapin bisedime e anëtarësimit, në rastin më të fundit në tetor 2019 – kur Presidenti Francez Emmanuel Macron udhëhoqi skeptikët për fillimin e negociatave me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut.

Përkundër pritjes së gjatë dhe refuzimeve të shpeshta, shqiptarët mbesin me shumicë dërrmuese nw favor ta integrimit në BE.

BE dhe Këshilli i Evropës, forumi kryesor i të drejtave të njeriut në Evropë, u përpoqën të përdorin kredibilitetin e tyre për ta bërë Ramën ta mendonte dy herë legjislacionin për median, por  ndikimi BE-së – në veçanti në Ballkan, është dobësuar nga perspektiva e zvogëluar e zgjerimit të mëtejshëm të BE-së në të ardhme e afërt.

Komisionerja e të Drejtave të Njeriut i Këshillit të Evropës. Dunja Mijatoviç shprehu shqetësim të veçantë për kompetencat diskrecionale të dhëna organeve rregullatore, “mundësinë e vendosjes së gjobave të tepërta dhe bllokimin e faqeve të mediave pa një urdhër gjykate, si dhe rregullimin nga shteti të mediave në internet”.

Fuqitë e tilla, tha ajo në një deklaratë të 17 dhjetorit, “mund të sjellin një goditje të fortë për lirinë e shprehjes dhe lirinë e mediave në vend.”

“Është me rëndësi të madhe të sigurohet që Interneti të mbetet një forum i hapur dhe publik dhe se vetë-rregullimi nga media, përfshirë në media online, të mbizotërojë.”

Komisioni Evropian tha se ligjet nuk pasqyrojnë plotësisht rekomandimet e Këshillit të Evropës dhe se ai kishte mbajtur “shënim” miratimin e tyre nga parlamenti.

A do të reagojë BE?

Avokati i të drejtave të njeriut Dorian Matlija i qendrës Res Publica në Tiranë tha se legjislacioni i martuar nga parlamenti qëndron në një taban të diskutueshëm ligjor.

Duk e shikuar në kontekstin e të gjithë korpusit juridik evropian për çështjet e lirisë së shprehjes, shpifjes dhe mbrojtjes së dinjitetit, ai i tha BIRN se “ky ligj është si një kasap me një hanxhar që përgatitet për preje të pakujdesshme.”

“Edhe koncepti se çfarë është media online, siç përcaktohet në këtë ligj, është i lëkundshëm,” tha Matlija.

Parlamentarët evropianë u bashkuan me korin e kritikës. Në prag të votimit në Tiranë, eurodeputeti suedeze David Lega, një anëtar i bllokut të fuqishëm të qendrës së djathtë të Partisë Popullore Evropiane në Parlamentin Evropian, shkroi në Twitter se legjislacioni “do të rrezikojë seriozisht shanset për hapjen e negociatave për anëtarësimin në BE”.

Disa vëzhgues lokal u pajtuan.

“Shqipëria ka një detyrim të ketë ligje që janë 100 përqind në përputhje me standardet evropiane dhe këto ligje  me siguri devijojnë nga ky detyrim,” tha Afrim Krasniqi, drejtori ekzekutiv i Institutit të Studimeve Politike, një organizatë me qendër në Tiranë.

Ai paralajmëroi se këto ligje minojë më tej pluralitetin e mediave në Shqipëri, duke përmendur “situatën kuazi-monopolistike që katër rrjete televizive me pronësi familjare kanë në treg.”

Por Gjergji Vurmo, një ekspert dhe studiues i BE-së në Tiranë, gjithashtu kërkues shkencor për organizatën amerikane ‘Freedom House,’ tha se nuk ka shenja se Brukseli do ta konfrontonte Ramën për ligjet.

“Komisioni nuk duket i vendosur ta kundërshtojë këtë,” tha ai./BIRN